PEJZAŻ WŁOSKI, 1899-1900

Wcześniejsze losy obrazu można hipotetycznie odtworzyć na podstawie napisów i nalepek umieszczonych na jego odwrocie, a także informacji z dawnych katalogów. Możliwe, że przed sierpniem 1900 obraz trafił do - zaprzyjaźnionego z Gierymskim Brunona Abakanowicza (1852-1900) w Parc St. Maur pod Paryżem. Niewykluczone też, że ten właśnie obraz może być tożsamy z Widoczkiem znad Adygi, który jako własność Zofii Abakanowiczówny wystawiony był w TZSP w Warszawie na pośmiertnej wystawie prac A. Gierymskiego w 1902 (patrz niżej: Kat. wyst. 1902; Kat. wyst. 2014, nr III/28). Później, w roku 1911 obraz był najpewniej wystawiony w TZSP w Warszawie jako Wybrzeże Sekwany, a jego autorstwo i tytuł (pod którym odtąd występował) potwierdził v-prezes TZSP Juliusz Herman. Następnie - jako Wybrzeże Sekwany - pokazywany był jeszcze na wystawie w Pałacu Łazienkowskim w roku 1919, tym razem jako własność J. Efrusiego. W późniejszym czasie znalazł się w warszawskim antykwariacie Abe Gutnajera, by ostatecznie trafić do zbiorów dr. Ignacego Landsteina.

Obraz określony jest na odwrocie tytułem Wybrzeże Sekwany. Jednak uważna analiza pozwala to określenie zakwestionować i połączyć płótno z grupą pejzaży włoskich, malowanych przed i w roku 1900. Są to obrazy, w których Gierymski szczególną uwagę poświęcił roli światła słonecznego, wrażliwie oddając głębię i natężenie, kształtowanych tym światłem cieni i półcieni, a także gradację i odcienie barw pejzażu, nieba, roślinności. Stosował też chropawą, załamująca światło fakturę malarską, wprowadzał żywe akcenty czystych barw.

Pejzaże takie można było ostatnio (2014) oglądać na monograficznej wystawie Aleksandra Gierymskiego w warszawskim Muzeum Narodowym. Wśród reprodukowanych w katalogu tejże wystawy obrazów (patrz bibliografia), szczególnie bliski wydaje się być Zachód słońca (Muzeum Śląskie w Katowicach: Kat. wyst. 2014; nr I/196), pejzaż z wysokim murem o arkadowych płycinach i niższym murkiem nad wodą, motywem widocznym na naszym obrazie na prawym brzegu rzeki. Natomiast architekturę z lewego brzegu odnajdujemy w obrazie Pejzaż włoski (zbiory prywatne w Argentynie: Kat. wyst. 2014; nr I/194).

Bibliografia powiązana z obrazem:
- Wystawa Pośmiertna prac ś.p. Aleksandra Gierymskiego. W gmachu Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Królestwie Polskiem, [kat.] VIII - IX 1902, s. 5, nr kat. 39 [Widoczek znad Adygi];
- Sprawozdanie Komitetu Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Królestwie Polskiem za rok 1911, Warszawa 1912, s. 33 [wymieniony jako Wybrzeże Sekwany];
- Sto lat malarstwa polskiego (z prywatnych zbiorów warszawskich) w Pałacu Łazienkowskim w Warszawie [kat.], Warszawa 1919, s. 7, nr kat. 79 [wymieniony jako Wybrzeże Sekwany];
- Album reprodukcji obrazów z wystawy "Sto lat malarstwa polskiego" z prywatnych zbiorów warszawskich w Pałacu Łazienkowskim, Warszawa 1919, s. 15, nr kat. 79 [wymieniony jako Wybrzeże Sekwany; własność J. Efrusiego];
- Maksymilian i Aleksander Gierymscy, Listy i notatki, [J. Starzyński - wybór, układ, wstęp, H. Stępień - oprac. do druku, komentarze], Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk 1973, s. 471, 486 [Widoczek znad Adygi];
- J. Wiercińska, Katalog prac wystawionych w Tow. Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie w latach 1860-1914, Wrocław 1969, s. 96;
- Aleksander Gierymski 1850-1901, [E. Micke-Broniarek przy współpracy K. Znojewskiej-Prokop, A. Lewandowskiej, A. Rudzińskiej, K. Pijanowskiej] Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 2014, nr kat. I/126; III/28 [Widoczek znad Adygi]; III/23 [Wybrzeże Sekwany]; porównaj także: nr kat. I/194, I/196.