WĘDROWCY, 1869

Aleksander Kotsis - malarz; studiował w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych pod kierunkiem Wojciecha Korneliusza Stattlera, Władysława Łuszczkiewicza i Aleksandra Płonczyńskiego (1850-60), a następnie w Akademii wiedeńskiej. Po powrocie do kraju stale mieszkał w Krakowie, skąd w roku 1867 podróżował do Paryża i Brukseli, a później kilkakrotnie do Wiednia i Monachium. Latem najczęściej jeździł na Podhale i w Tatry. Malował przede wszystkim sceny rodzajowe z życia wsi, a także portrety i pejzaże (zwłaszcza tatrzańskie). Obrazy Kotsisa znajdują się dziś przeważnie w zbiorach muzealnych; na rynku antykwarskim stanowią rzadkość.
Prezentowane płótno, przedstawiające dwóch chłopców wiejskich, "ruszających w świat", dobrze wpisuje się w tematykę obrazów Kotsisa. Poza niewielką w stosunku do całej twórczości liczbą portretów i pejzaży, artysta malował przede wszystkim sceny odtwarzające życie ówczesnej wsi. Były to wnętrza chat wraz z ich gospodarzami przy pracy i wypoczynku, zabawy wiejskich dzieci, prace polowe, jarmarki i odpusty. W swoich obrazach przedstawiał zarówno pogodny nastrój towarzyszący świętom i zabawom (Psoty, Jarmark w Tyńcu, Chłopcy strzelający z klucza), ciężką pracę w polu i obejściu (Zwózka zboża, Kopanie ziemniaków, Przy stępie), jak i nędzę chłopskiego ludu (Ostatnia chudoba, Bez dachu, Sieroca dola, Matula umarli). Nawet przy "pełnych przestrzeni i powietrza" motywach pejzażowych, postacie chłopów były zawsze głównymi bohaterami kompozycji, chociaż niekiedy niewyraźnie, czy też z pewnymi błędami narysowane (Lato, Kopanie ziemniaków). "Pod względem kolorystycznym natomiast studia Kotsisa opracowane są nieporównanie staranniej i (...) zasługują niekiedy na miano naprawdę mistrzowskich. W ramach (...) tonacji brązowych i szarych umiał rozwijać niezwykłe bogactwo odcieni i ożywiać je subtelnymi akcentami barwnymi. Jego brązy i szarości przechodzą często w złotawe i srebrzyste migotanie, jego akcenty barwne stają się plamami szlachetnych czerwieni, przygaszonych różów, fioletów, błękitów i zieleni." (J. Zanoziński, Aleksander Kotsis 1836-1877, Kraków 1953, s. 29).