Kompozycja

„Malarstwo typu ładnego jest złe. Malarstwo ciekawe jest dobre”.

– ALFRED LENICA

Alfred Lenica był artystą o nietypowej biografii artystycznej, zaczynającym swoją karierę od studiów muzycznych oraz pracy skrzypka. Malarstwem zainteresował się już w młodości, by następnie uczyć się go samodzielnie oraz na prywatnych kursach. Przyswajając sobie zasady artystycznego rzemiosła, korzystał przykładowo z pomocy swojego teścia – malarza. W latach 30. XX wieku, gdy zajmował się malarstwem już na poły profesjonalnie, wystawiał i sprzedawał swoje prace w jednym z poznańskich antykwariatów. Poznanie drogi artystycznej malarza pozwala na lepsze zrozumienie środków artystycznych, którymi się posługiwał, a są to środki czyniące z niego postać wyjątkową dla sztuki polskiej XX wieku. Być może właśnie dlatego, że nie posiadał akademickiego wykształcenia w zakresie sztuk wizualnych, często wiążącego się z wyniesieniem pewnej stylistyki z murów szkoły, Lenica od lat 40. ubiegłego wieku tworzył obrazy wyróżniające się zaskakującą swobodą w podejściu do formy. Część z jego prac powstałych w drugiej połowie tej dekady wyróżnia się nieregularną kompozycją, widocznym, szybkim ruchem ręki tworzącym antyestetyczny efekt spełniający się w widoku „pomazanej” nerwowo powierzchni. Tym samym poszukiwania Lenicy z tego okresu pozostawały paralelne wobec artystycznych dokonań artystów francuskich, takich jak Wols czy też amerykańskich malarzy ze szkoły nowojorskiej.

Początek lat 50. w PRL to czas obowiązywania w sztuce realizmu socjalistycznego. Był on również udziałem Alfreda Lenicy. Kiedy wraz z nastaniem tzw. odwilży ponownie w sztuce tworzonej nad Wisłą dały się zauważyć inspiracje pochodzące z Zachodu, również Lenica okazał się na nie podatny. Jednak należy zauważyć, że jego doświadczenia każą widzieć formę tych obrazów nieco odmiennie niż w przypadku licznych artystów, dla których czas odwilży był artystycznym „przebudzeniem”. Druga połowa lat 50. XX wieku to czas pojawienia się w lokalnej sztuce szczególnej formy: ekspresyjnej abstrakcji niegeometrycznej nawiązującej do wzorów francuskich i amerykańskich. Warto zauważyć, że Lenica mimo wszystko nie przerwał w czasach socrealizmu swoich eksperymentów formalnych. Zgodnie z datowaniem jego prac obecnych w literaturze przedmiotu około 1952 wykonał on przykładowo zarówno socrealistyczny obraz „Brukarze” (Muzeum Okręgowe w Toruniu), jak i kilka prac na papierze z cyklu „Źródło”. Te ostatnie składały się z feerii kolorowych, amorficznych plam, wyglądających na odciski trudnych do zidentyfikowania przedmiotów na podłożu. Są one manifestacjami nowoczesnego myślenia o sztuce, powstałymi w czasach artystycznego ograniczenia. Dlatego też prace Lenicy powstające po 1955 bynajmniej nie były wyłącznie powtórzeniem wzorów Zachodniego informelu oraz action painting. Nie negując bynajmniej znajomości tych kierunków przez artystę, warto zwrócić uwagę na jego własne doświadczenie w zakresie formalnych eksperymentów.

Przedstawione w niniejszym katalogu prace Lenicy wyróżnia charakterystyczny dla tego twórcy styl wypracowany w drugiej połowie poprzedniego wieku. Są to abstrakcyjne obrazy o policentrycznej kompozycji. Widoczny jest w nich wyraźny dukt pędzla oraz specyficzne nakładanie się plam barwnych, które powoduje przełamywanie kolorów. Szeroki, „taśmowy” dukt tworzy w nich amorficzne figury. Całość daje ekspresyjne wrażenie, zwraca uwagę dynamiką układu i swobodą formalną: widoczne są na owych obrazach m.in. zacieki z farby. Podobnie jak w innych pracach Lenicy kontrast barw jasnych i ciemnych wykorzystany został w sposób sprawiający wrażenie wyłaniania się warstw świetlistych z wnętrza kompozycji.

Artysta sam lokował swoją twórczość w obrębie inspiracji surrealistycznych. Definiował je jednak nie w kategoriach czerpania z podświadomości i praktykowania psychoanalizy, ale w kontekście surrealistycznego postulatu przemiany życia. Choć nie zdradzał, jak właściwie miałoby się to dokonać, wierzył, że jego sztuka może wywrzeć wpływ na widza, zwłaszcza poprzez działanie na psychikę, mający znaczenie dla jego egzystencji.

Polski malarz, ojciec Jana Lenicy i Danuty Konwickiej. Teść Tadeusza Konwickiego. Studia rozpoczął w 1922 roku na wydziale prawno-ekonomicznym Uniwersytetu Poznańskiego. Równolegle studiował muzykę w Konserwatorium Muzycznym. Swoje malarskie zainteresowania pogłębiał studiując w Prywatnym Instytucie Sztuk Pięknych prowadzonym przez Adama Hannytkiewicza. W latach 30. Alfred Lenica malował obrazy figuratywne, przede wszystkim martwe natury i pejzaże, wzorując się na kubizmie. Na początku wojny rodzina Leniców wysiedlona z Poznania udała się do Krakowa. Czas wojny był przełomowy w karierze malarza. Krakowskie środowisko artystyczne skupione wokół Tadeusza Kantora, a zwłaszcza przyjaźń z Jerzym Kujawskim zaowocowała pogłębieniem zainteresowań malarza awangardą. W 1945 roku Alfred Lenica powrócił do Poznania, gdzie zaangażował się w działalność artystyczną. W 1947 został współzałożycielem awangardowej grupy 4F+R. Po latach prób i poszukiwań, Lenica coraz silniej dążył ku abstrakcji i taszyzmowi. W 1948 roku wziął udział w I Wystawie Sztuki Nowoczesnej w Krakowie zorganizowanej przez Tadeusza Kantora. Obok poszukiwań i fascynacji abstrakcją, Alfred Lenica aktywnie współuczestniczył w nurcie socrealistycznym, tworząc wiele realistycznych obrazów w początku lat 50. W pierwszej połowie lat 50., w okresie socrealizmu, Lenica przerwał swoje twórcze eksperymenty, zwracając się w stronę wprowadzonej politycznym nakazem doktryny artystycznej. Z racji swoich przekonań politycznych był to dla niego powrót do malowanych już w latach 30. obrazów zaangażowanych społecznie i politycznie. Namalował wówczas takie obrazy, jak "Młody Bierut wśród robotników" (1949), "Pstrowski i towarzysze", "Przyjęcie do Partii", "Czerwony plakat" (1950). Na własny użytek próbował też łączyć eksperymenty formalne z ideowo zaangażowaną tematyką, jak w pracy "Tracimy dniówki" z 1953 roku, w której zastosował kolaż i monotypię. Od 1955 roku wyklarował się ostatecznie styl malarski Alfreda Lenicy, który będzie mu towarzyszył aż do śmierci. Styl ten był połączeniem taszyzmu, surrealizmu, informelu i drippingu. Powstawały obrazy olejne o dużych formatach malowane w technice wypracowanej wcześniej przez artystę (uzyskiwanie prześwitów koloru spod kolejnych warstw farby), którą następnie udoskonalał i rozwijał. Lenica chętnie posługiwał się lakierami oraz farbami przemysłowymi. Prezentował styl malarstwa abstrakcyjnego o odcieniu surrealistyczno-ekspresjonistycznym. Lenica wiele podróżował; na zaproszenie ONZ przebywał na przełomie 1959/60 roku w Genewie, gdzie w siedzibie tej organizacji wykonał malowidło ścienne "Trzy żywioły" (Woda, Ogień i Miłość). Utrzymywał stały kontakt z rodzimą awangardą artystyczną, wystawiał z Grupą Krakowską, brał udział w większości plenerów w Osiekach koło Koszalina, uczestniczył w sympozjum "Sztuka w zmieniającym się świecie" w 1966 roku w Puławach.

PODATKI I OPŁATY:
- Do kwoty wylicytowanej doliczana jest opłata aukcyjna. Stanowi ona część końcowej ceny obiektu i wynosi 18%.
- Do kwoty wylicytowanej doliczona zostanie opłata z tytułu "droit de suite". Dla ceny wylicytowanej o równowartości do 50 000 EUR stawka opłaty wynosi 5%. Opłata ustalana jest przy zastosowaniu średniego kursu euro ogłoszonego przez NBP w dniu poprzedzającym dzień aukcji.