Starzec pod przydrożnym krzyżem

Prezentowany obraz pochodzi z wczesnej, młodopolskiej fazy twórczości artysty. Prace Pronaszki powstałe przed I wojną światową, co dobrze widać na "Starcu pod przydrożnym krzyżem", łączą stylistyczne pokrewieństwa z malarstwem Wlastimila Hofmana i Jacka Malczewskiego. Z pierwszym z nich Pronaszko zetknął się jeszcze jako nastolatek. Hofman często spędzał letnie wakacje w Derebczynie na Podolu, w majątku, w którym wychowywał się młody Pronaszko. Z Malczewskim i jego symbolistyczną sztuką artysta zetknął się po przeprowadzce do Krakowa w 1906 roku. "Starzec pod przydrożnym krzyżem" pokazuje, co artysta zaczerpnął od obu mistrzów. Zarówno ikonografia, jak i stylistyka obrazu wyrastają z krakowskiej formuły modernizmu. Motyw wiejskiego starca czy żebraka pojawia się około roku 1900 w tym środowisku artystycznym często. Przez krytykę kompozycje te byłe zazwyczaj interpretowane w kontekście eschatologicznym. Wiadomo, że Andrzej Pronaszko o studiach artystycznych myślał już w 1905 roku. Za namową ojca w 1906 roku rozpoczął jednak edukację w Wyższej Szkole Przemysłowej w Krakowie. Wiemy, że w tym okresie pracował nad niezachowaną symbolistyczną kompozycją "Sąd Ostateczny", którą około 1908 roku, niezadowolony z efektu, zniszczył. Pronaszko przeniósł się na krakowską Akademię Sztuk Pięknych dopiero w 1909 roku. Studiował w pracowniach Leona Wyczółkowskiego i Stanisława Dębickiego. Zniechęcony atmosferą konserwatyzmu porzucił jednak akademickie studia malarskie. W okresie międzywojennym związał się z formistami. Uważany jest współcześnie za jednego z najwybitniejszych polskich scenografów.

Brat Zbigniewa Pronaszki. W 1906 roku uczęszczał do Szkoły Przemysłowej w Krakowie. W latach 1909-10 studiował w krakowskiej ASP u L. Wyczółkowskiego i S. Dębickiego. Naukę kontynuował w Monachium i Paryżu. Podczas I wojny światowej wraz z bratem przebywał w Zakopanem, gdzie zajmował się projektowaniem scenografii. W 1917 z bratem i T. Czyżewskim założył grupę "Formaliści". Projektował dekoracje głównie dla teatrów w Warszawie, Łodzi, Krakowa i Wilna. W 1957 był profesorem w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Warszawie. Jego scenografia charakteryzowała się architektoniczną konstrukcją dekoracji i kostiumu. W 1955 otrzymał nagrodę państwową I stopnia.