Scena historyczna - Zabieranie Polaka na 25 lat służby w armii carskiej

Antoni Kozakiewicz - malarz realista; w latach 1857-1856 studiował w krakowskiej Szkole Rysunku i Malarstwa (od 1900 - Akademii Sztuk Pięknych), następnie kontynuował edukację w Wiedniu. Dzięki otrzymanemu stypendium przeniósł się do Monachium, gdzie spędził kolejnych 30 lat swego życia, a jego malarstwo zyskało popularność. Następnie, po pięcioletnim pobycie w Warszawie, osiadł w Szczawnicy. Zajmował się malarstwem realistycznym. W swoich obrazach przedstawiał głównie sceny historyczne i rodzajowe. W kontekście oferowanego płótna, najważniejszym jednak faktem z biografii artysty jest to, że był uczestnikiem powstania styczniowego i dostał się do niewoli carskiej.
Oferowane płótno przedstawia niezwykle dramatyczną scenę o silnej wymowie patriotycznej. Oto żołnierze carscy zabierają młodego Polaka na dwudziestopięcioletnią służbę w armii rosyjskiej. Mamy tu obraz świadków tragicznego wydarzenia, reprezentujących kilka pokoleń: na łożu spoczywa starzec, zapewne ojciec dojrzałego mężczyzny z ranną ręką - najprawdopodobniej powstańca styczniowego, obok niego żona w czerni - żałobie narodowej, przy niej wznosząca modły stara kobieta, małe dzieci przyglądające się wydarzeniu to następne pokolenie, które będzie świadkami odrodzenia Niepodległej. W głębi wnętrza rozgrywa się główne wydarzenie sceny: w otwartych drzwiach stoją już żołnierze rosyjscy, czekają na tego, który nie wróci szybko z powrotem.
Carska ustawa, obowiązująca od 1705 roku określała zasady poboru do wojska. Zasady powołania zależały od potrzeb, początkowo była to jedna osoba z 10 czy 20 zagród. Na miejsce, żołnierza zabitego, należało oddelegować kolejna osobę z tego samego obszaru. Służbę wojskową z dożywotniej na 25-cio letnią zamieniono w 1793 roku. Po upadku powstania kościuszkowskiego i po trzecim rozbiorze Polski w 1795 roku, Polaków zamieszkujących zabór rosyjski obowiązywały te same przepisy, co Rosjan. Chwilowe wstrzymanie poborów do wojska carskiego wynikało jedynie z utworzenia Księstwa Warszawskiego. Polacy nie zaprzestali walki o niepodległość - 29 listopada 1930 roku wybuchło Powstanie Listopadowe. Po jego klęsce, zaczęły się regularne pobory do wojsk carskich zwane branką, by zapobiec niepodległościowym zrywom. Początkowo regułą był losowy wybór poborowych. Ostatecznie jednak, w wypadku branki przed powstaniem styczniowym, powstała lista, według której powoływano żołnierzy, tak by osłabić narodowy zryw.