Krzyż, 1968-70/2018 r.

Antonii Rząsa był artystą niezwykle religijnym, choć wyrażało się to bardziej w ramach wewnętrznego przeżycia niż gorliwego chodzenia do kościoła. Jako jeden z pierwszych powojennych artystów nie bał się złamać klasycznej ikonografii chrześcijańskiej, mimo że narażało go to na wiele nieprzyjemności i niesłusznych oskarżeń o obrazoburczy charakter jego sztuki. Artysta unikał umieszczania swoich rzeźb w kościołach, ponieważ postacie Chrystusa czy Maryi nie były dla Rząsy przedstawieniem wyłącznie religijnym. Rzeźbiarz wykonywał swoje prace z myślą o konkretnych osobach ze swojego najbliższego otoczenia, których osobowość starał się przenieść na swoje drewniane kompozycje. Tematyka religijna była niezwykle subtelną metaforą, która tylko podkreślała niezwykłą wrażliwość rzeźbiarza z gór.
Pierwszym publicznym pojawieniem się rzeźby Rząsy w przestrzeni sakralnej był nagrobek dla największego przyjaciela, mistrza i mentora artysty - Antoniego Kenara, który został pochowany na cmentarzu na Pęksowym Brzyzku w Zakopanem. Lokalna ludność była zbulwersowana formą, na którą zdecydował się Rząsa. Nagrobek zwieńczyła bowiem postać ukrzyżowanego Chrystusa z opuszczoną głową, a nie była to poza, do której przyzwyczaili się odbiorcy. Rzeźba była poważnie zagrożona, a w celu zapewnienia jej bezpieczeństwa musieli przy niej dyżurować uczniowie ze szkoły Antoniego Kenara. Dopiero gdy ksiądz w ramach ogłoszeń duszpasterskich powiedział, że takie przedstawienie nie jest obrazoburcze, rzeźba została zaakceptowana. Wiele osób chciało zniszczyć pracę i nie rozumiało zawartego w niej potencjału emocjonalnego. W wywiadzie z okazji 100. rocznicy urodzin rzeźbiarza wypowiadał się jego syn, Marcin Rząsa, który rozwinął kwestię obecności religii w sztuce ojca: „ Ojciec zawsze podkreślał, że jego rzeźby to nie są dzieła, do których należy się modlić. Jego tematyka biblijna nie jest ilustracją do Ewangelii, jest to historia ludzkiego losu, cierpienia i stąd właśnie często pojawia się w jego twórczości motyw Chrystusa ukrzyżowanego. Wcześniejsze rzeźby ojca były zupełnie inne, pogodne, bardziej dekoracyjne, a przełom w jego twórczości nastąpił w momencie choroby Antoniego Kenara i jego śmierci. Dla ojca było to bardzo trudne doświadczenie i chciał o tym opowiedzieć właśnie przez swoją twórczość. Ojciec uważał, że w naszej kulturze, w naszej tradycji wizerunek Chrystusa ukrzyżowanego jest najmocniejszym symbolem cierpienia i śmierci - bólu” („Chrystus ukrzyżowany był dla ojca najmocniejszym symbolem cierpienia”, wywiad z Marcinem Rząsą, dostęp online z dnia 26.02.2019: http://idziemy.pl/kultura/chrystus-ukrzyzowany-byl-dla-ojca-najmocniejszym-symbolem-cierpienia-wywiad-z-marcinem-rzasa/58274 /).
Pomimo zamieszania związanego z nagrobkiem Kenara Rząsa nie stracił wiary w swoje umiejętności. Z czasem jego realizację uznano za jedno z wybitniejszych dzieł w dorobku artysty, który dalej pracował nad własnym niepowtarzalnym stylem. Na znaczną część twórczości Rząsy składają się rzeźby o tematyce chrystologicznej, a przede wszystkim pasyjnej. Jak opisuje Wawrzyniec Brzozowski, pomimo iż artysta nie utożsamiał się z żadnym wyznaniem religijnym, przez całe swoje życie był głęboko wierzący: „Rząsa z pewnością nie był katolikiem, był jednak człowiekiem głęboko wierzącym. Jego wiara zapewne mieściła się gdzieś w chrześcijaństwie, ale była to wiara osobna, prywatna. Po tragikomicznej aferze z nagrobkiem Antoniego Kenara, kiedy to oskarżono go o wszelką możliwą bezbożność, pisał w liście do swego kolegi: ‘Jeśli chodzi o tę profanację, to ja jestem wierzący, moja religia jest tylko moją duchową potrzebą. Nie nazwę się katolikiem, o nie. Do kościoła nie chodzę, nie praktykuję, ale wyczuwam, że jest potężny Świat ducha, który bez przerwy jest w konflikcie ze Światem materii. Nie boję się piekła - boję się jedynie chodzenia do kościoła, abym nie znienawidził swej wiary. Jeśli chodzi o obrazę Boga, to kiedy mi zmarła nagle matka, kiedy zmarł brat, zostawiając dwoje małych dzieciaków, a z nimi nieodpowiedzialną, bezwzględną żonę, kłóciłem się w rozpaczy ze swym Bogiem, nazywając Go tyranem bezwzględnym, wyrzekałem, kląłem i szydziłem z Niego. Gdy zmarł Kenar, podobnie przyzywałem, ale nigdy nie starałem się obrazić swego Boga dłutem” (dostęp online z 26.02.2019: http:// antonirzasa.pl/antoni-rzasa/teksty/wawrzyniec-brzozowski).
Chociaż realizacje Rząsy można umieścić w spójnym kręgu tematycznym, są one niezwykle oryginalne, zarówno w sferze ikonograficznej, jak i rozwiązaniach formalnych. Artysta na wiele sposobów urozmaicał przedstawienia. W jego dorobku znajduje się m.in. Chrystus z obłamanymi ramionami, w towarzystwie koguta umieszczonego na poprzecznym ramieniu krzyża, czy przedstawienie Golgoty z trzema krzyżami, gdzie Chrystus został utożsamiony z pionowym ramieniem najwyższego z krzyży.

Uczył się w Szkole Przemysłu Drzewnego w Zakopanem w 1938. Po II wojną światową, kontynuował naukę w tej samej szkole, od 1947 noszącej nazwę Państwowego Liceum Technik Plastycznych, pod kierunkiem Antoniego Kenara. Ukończył ją w 1952 i bezpośrednio potem objął tam posadę nauczyciela rzeźby. Bliska współpraca z Kenarem trwały do jego śmierci w 1959. Był spadkobiercą idei pedagogicznych i estetycznych zmarłego dyrektora, które kontynuował przez cały czas swej pracy w szkole, tj. do 1973. Wkrótce po odejściu ze szkoły, w 1974 Rząsa zaczął budować i urządzać autorską galerię swych rzeźb, którą otworzył dla publiczności w 1976. Formalne korzenie sztuki Rząsy tkwią w rzeźbie ludowej, a także w samej naturze - rzeźbiarz postępował za naturalnym kształtem pni i konarów (tworzył niemal wyłącznie w drewnie). Siła ekspresji jego prac wywodzi się z charakteru i usposobienia twórcy.

PODATKI I OPŁATY:
- Do kwoty wylicytowanej doliczana jest opłata aukcyjna. Stanowi ona część końcowej ceny obiektu i wynosi 18%.