Jeźdźcy

Kompozycja obrazu Strzałeckiego stanowi dalekie echo słynnej pracy Artura Grottgera z 1860 roku "Ucieczka Henryka Walezego z Polski" (w zbiorach MNW). Podczas gdy osią płótna Grottgera jest jego historyczna treść i narracyjność, Strzałecki decyduje się na oszczędzenie widzowi historiozoficznego patosu. Obraz należy do ciekawej w dziewiętnastowiecznej sztuce grupy obrazów parahistorycznych, które ani nie odwołują się do żadnego konkretnego wydarzenia dziejowego, ani nie ukazują znanych postaci. Tworzą one gatunek malarski, który można nazwać historyczno-rodzajowym. Takie obrazy podobnie jak płótno Strzałeckiego ilustrują odległe dzieje, a ich zadaniem jest wyrazić charakter i atmosferę minionej epoki. Operują one dlatego raczej rekwizytami i kostiumem niż narracją historyczną. Strzałecki, chcąc przedstawić widzowi swoją wizję kultury XVIII wieku, kultury, w której mieszał się sarmatyzm i kosmopolityczny rokokowy libertynizm, posłużył się cytatem z Grottgera zapewne głównie ze względów formalnych. Artysta znał "Ucieczkę Henryka Walezego" ze względu na swoje związki z warszawskim środowiskiem artystycznym. Strzałecki pochodził bowiem ze starej warszawskiej artystycznej rodziny i swoją edukację rozpoczął w tym właśnie mieście. Ze szkoły rysunkowej Wojciecha Gerona wyniósł podstawy realistycznego warsztatu. W 1875 roku na kilka lat wyjechał do Austrii, Włoch i Francji, by studiować malarstwo dekoracyjne. Po powrocie do Warszawy przejął od ojca pracownię przy ul. Topiel 16. Był na tyle cenionym artystą, że w 1905 roku było go stać na wybudowanie okazałego budynku według projektu Władysława Marconiego przy Alejach Ujazdowskich 24, dziś znanego jako kamienica Pod Gigantami. Strzałecki był również ważnym w swojej epoce kolekcjonerem dzieł sztuki. Posiadał płótna Maksymiliana Gierymskiego, Juliana Fałata, Leona Wyczółkowskiego, Józefa Chełmońskiego. W testamencie zapisał swoje zbiory Muzeum Narodowemu.