PORTRET MARIANA GRABSKIEGO

Za opinią Hanny Kotkowskiej-Bareja
Znany rzeźbiarz. Ukończył zakopiańską Szkołę Przemysłu Drzewnego, potem zaś studiował rzeźbę i malarstwo w krakowskiej Akademii. Jako stypendysta Galicyjskiego Wydziału Krajowego uczył się w paryskiej Ecole des Beaux Arts oraz we Włoszech. W okresie międzywojennym mieszkał w Warszawie, gdzie uczestniczył w wystawach, konkursach rzeźbiarskich, zrealizował liczne pomniki (A. Mickiewicza i J. Piłsudskiego w Tarnopolu; J. Czackiego, J. Kraszewskiego, H. Sienkiewicza i J. Słowackiego na moście w Łucku i in.). Pomniki te nie przetrwały, lecz do dziś istnieją: Stanisława Przybyszewskiego (portret w medalionie), z 1931 roku na cmentarzu w Górze oraz na warszawskich Powązkach - Józefy Sitkiewicz z 1927 roku (portret en face w medalionie). Wystawiał przede wszystkim portrety i w tej dziedzinie należy trzeba zanotować jego najwybitniejsze osiągnięcia. Wykonał ich przynajmniej kilkadziesiąt, ale ostatnią wojnę przetrwało niewiele: w warszawskim Muzeum Narodowym znajdują się jego wizerunki Stanisława Wyspiańskiego i Ignacego Mościckiego oraz ceramiczna figura aktora, w warszawskim Muzeum Teatralnym figura tancerki Haliny Szmolcówny, kilka prac portretowych w innych zbiorach oraz figurka Mefistofelesa (ceramika, z okresu paryskiego) i medal przedstawiający Legionistę.
Portret naturalnej wielkości w popiersiu ze ściętymi ramionami. Głowa wprost umieszczona jakby bezpośrednio na ramionach. Portret przedstawia mężczyznę w średnim wieku o wysokim, łysiejącym czole i nieco odstających uszach. Głowa minimalnie przechylona w lewą stronę, od prostego nosa, tuż nad wewnętrznymi kącikami oczu wznoszą się ku skroniom szerokie brwi. Usta zaciśnięte, wąskie (górna warga kryje dolną), z charakterystycznymi miękkimi zagłębieniami w kącikach. Włosy z przedziałkiem po lewej stronie zaczesane są na prawą stronę, kryją łysinę. Twarz owalna, niezwykle gładka, mięsista, ale o spojrzeniu czujnym i surowym. Na popiersiu widoczny węzeł krawata i kołnierzyk koszuli, a także fragment kołnierzyka marynarki. Stan rzeźby jest dobry, dobrze chroni ją położona najwyraźniej przez autora warstwa zabezpieczająca o lekkim połysku. Autorstwo portretu nie budzi wątpliwości, prawdopodobnie został wykonany na zamówienie modela około 1930 roku i nigdy nie był wystawiany, pozostając do 2002 roku w posiadaniu rodziny modela, Mariana Grabskiego.