Św. Mikołaj - biskup Miry

Pó¼nobarokowa rze¼ba Św. Mikołaja przedstawia brodatego biskupa w szatach pontyfikalnych: w trzewikach, sutannie, rokiecie i wierzchniej kapie, w infule na głowie. W wyciągniętej lewej ręce święty pierwotnie trzymał przypuszczalnie pastorał lub krzyż biskupi, prawą przytrzymuje połę kapy i księgę z trzema złotymi kulami. Pochodząca zapewne z okolic Warszawy figura jest dziełem znanego warszawskiego rze¼biarza Bartłomieja Michała Bernatowicza, urodzonego ok. 1680 r., a zmarłego w lutym 1730 r. Znany jest on głownie jako twórca wyposażeń kościelnych, który - według słow Juliana Bartoszewicza - miał "niemal wszystkie kościoły warszawskie robotami swymi napełnic". Także archiwalia wskazują na wykonywane przezeń liczne ołtarze, min. w kościołach: jezuitów w Brześciu (1718), pijarów w Łowiczu (1719-23), misjonarzy w Warszawie (1722), karmelitanek w Lublinie (1723-24), paulinów w Warszawie (1725-29), bernardynów w Toruniu (1728) czy misjonarzy w Siemiatyczach (zaczęty przed 1730), ponadto cały szereg prac można mu przypisać na podstawie analogii z dziełami autoryzowanymi (min. w samej tylko Warszawie: ołtarze transeptowe kościoła karmelitów, ok. 1721-22, czy wystrój kościoła pijarów i franciszkanów 1724).

Ten niewątpliwie uzdolniony, rozchwytywany rze¼biarz, tworzący zarówno w drewnie, jak i w kamieniu, był jednocześnie energicznym, rzutkim szefem znakomicie zorganizowanego, ogromnego warsztatu prowadzonego od ok. 1712 do 1730, jednego z najbardziej rozbudowanych w dziejach osiemnastowiecznej rze¼by polskiej. Na rękę Bernatowicza w przypadku omawianej rze¼by wskazują analogie formalne, silne zwłaszcza w stosunku do rze¼b z ołtarza bocznego Św. Antoniego u warszawskich franciszkanów, i ołtarzy transeptowych stołecznego kościoła karmelitów. Na podstawie tej analogii dzieło można także ostrożnie datować - powstało ono przypuszczalnie po 1720 r. Rze¼ba przeznaczona była do oglądania w znacznym skrócie od dołu z lewej strony - wskazują na to takie korektury optyczne, jak dysproporcje w wysokości nóg i torsu, czy silna asymetria w budowie twarzy z przesunięciem linii oczu i poszerzeniem lewego policzka i skroni. Figura umieszczona pierwotnie na znacznej wysokości, pochodzi z pewnością z ołtarza - bądę z wysokiego cokołu pierwszej kondygnacji, bądę nawet z kondygnacji drugiej. Takie spiętrzenie dekoracji figuralnej często pojawiało się właśnie w ołtarzach Bernatowicza.