MADONNA Z DZIECIźTKIEM

Za opinią Grażyny Bastek
Carlo Cigniani był uznanym bolońskim malarzem reprezentującym silny w tym mieście nurt klasycyzującego baroku. Był uczniem Francesca Albaniego, ale wzorował się również na twórczości innych słynnych bolończyków: Agostina Carracci, Guida Reniego, Guercina. Ostatnio podkreśla się również wpływ jaki wywrzeć mogła na oeuvre Cignaniego słynna bolońska malarka Elisabetta Sirani. Widoczny jest on głównie w niewielkich obrazach o charakterze dewocyjnym, przedstawiającym, podobnie jak omawiane tu dzieło, Madonnę z Dzieciątkiem. Bliski nastrojem, sposobem ukazania tematu, ale też kompozycyjnie omawianemu obrazowi jest dzieło Carla Cignani, Madonna z Dzieciątkiem z kolekcji Tossani w Bolonii (olej na płótnie; 65 x 85 cm). W dziełach Sirani, Cignaniego i innych bolońskich artystów II poł. XVII wieku przedstawienie Madonny z Dzieciątkiem ukazywane jest wedle podobnego schematu kompozycyjnego i w podobnym nastroju. Postaci szczelnie wypełniają kompozycję, ukazane są na płaskim ciemnobrązowym tle, rozjaśnionym delikatnym, rozproszonym światłem. Pomiędzy Matką a Dzieckiem wyra¼nie podkreślony jest silny emocjonalny związek, czułość, ciepło. Często też, w te wydawałoby się na pozór radosne przedstawienia, wkrada się element przypominający przyszłą mękę Chrystusa i jego rolę w historii Zbawienia. Tak też przedstawiona jest Madonna i mały Jezus w omawianym tu dziele. Pełna dostojeństwa Maria pogrążona jest w lekturze, a jednocześnie czule tuli Dzieciątko. Chrystus zaś ufnie spoczywający w ramionach Matki, bawi się, ale jednocześnie prezentuje krzyż. Konwencjonalny i typowy dla wspominanej wyżej grupy artystów jest sposób ukazania Marii; ubrana jest w czerwoną suknię i błękitny płaszcz, głowę okrytą ma welonem. Dzieciątko jest nagie, okryte zwiewną tkaniną. W sposobie malowania tego obrazu bardzo charakterystyczne jest prowadzenie pędzla, najwyższe światła, załamania szat zaznaczone są śmiałymi, długimi smugami jasnej farby, natomiast modelunek karnacji postaci jest bardzo miękki, podobnie jak delikatne, światłocieniowe opracowanie tła. Ten sposób malowania bliski jest manierze dewocyjnych obrazów Cignaniego, podobne są również fizjonomiczne typy postaci, ich rysy, sposób malowania rąk, czy włosów. Powiązanie tego obrazu Cignaniemu budzi jednak wątpliwości, ze względu na niedostatecznie szeroki materiał porównawczy. W podobnej manierze malować mogła duża grupa artystów pochodzących ze środkowych Włoch, a których twórczość nie jest jeszcze dostatecznie rozpoznana