Książę Stanisław Poniatowski Wielki Podskarbi Litewski nadaje akt wolności swoim poddanym

Cesare Mussini włoski malarz, krytyk sztuki, urodzony w Berlinie, gdzie krótko przebywali jego rodzice. Osiadły we Florencji. Uczeń tutejszej Akademii, malarz nadworny wielkiego księcia Toskanii i z czasem profesor Akademii Toskańskiej. W 1840 roku został członkiem Stowarzyszenia Malarzy w Rzymie, od 1845 pełnił funkcję sekretarza Akademii w Bolonii. Zmarł we Florencji. Jego obrazy znajdują się w licznych muzeach włoskich (wg "Benezit").

Książę Stanisław Poniatowski (1755 - 1833), bratanek króla Stanisława Augusta, mąż stanu, szef gwardii pieszej koronnej, podskarbi wielki litewski, poseł na sejmy (1784-91), komisarz w Komisji Edukacji Narodowej (od 1776), marszałek Rady Nieustającej (1780). W swych dobrach na Ukrainie przeprowadził oczynszowanie chłopów (1777). Należał do grupy stronnictwa królewskiego. Publicznie wyrażał swój krytyczny stosunek wobec Konstytucji 3 mają. Po jej ogłoszeniu wyjechał z kraju. Sprzedał majątki w Rzeczypospolitej i po krótkim pobycie w Austrii, osiadł we Florencji, gdzie zmarł. Zgromadził cenne zbiory sztuki oraz znaczną część archiwum Stanisława Augusta (wg WEP PWN).

Prezentowany obraz utrzymany w konwencji malarstwa akademickiego z wieloma cytatami nawiązującymi do malarstwa Correggia, Rafaela powstał już po śmierci Stanisława Poniatowskiego. Zamówiony zapewne przez jego spadkobierców dla uczczenia jego historycznego aktu uwłaszczenia chłopów. Na trzymanym przez księcia akcie widnieje następujący tekst:
"Dzieci moje, obdarzając was wolnością,
wzywam do używania wspólnych
całej ludzkości praw, pragnę obudzić
tem w sercach waszych szlachetne
godności człowieka uczucie
i zaszczepić w nich zdobiące ród ludzki cnoty.
Oby mój przykład znalazł mnogich
w Ojczy¼nie naszej naśladowców!
STANISŁAW xiąże PONIATOWSKI
Wielki Podskarbi Litewski
Dnia 25 lutego Roku 1777".
Monumentalne dzieło upamiętnia zdarzenie historyczne, ale także ukazuje interesującą historię związków Polaków ze sztuką włoska. Dzieło Cesare Mussiniego pretenduje swą rangą artystyczną i historyczną do zbiorów muzealnych.