SZKIC Z WIEŻĄ STRAŻNICZĄ, 1942 r.

Czesław Stefański był od 1950 roku członkiem ZPAP. Jego dzieła znajdują się w Muzeum Narodowym w Warszawie, Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie i Muzeum Miasta Gdyni.

Prezentowane na aukcji prace "to niezwykły dokument zarówno historyczny, jak i artystyczny, powstały w niemieckim obozie jenieckim w Prezlau (Oflag II A) oraz w Neubrandenburgii (Oflag II E). Przed oczami widza jak czarno-biały film, rozgrywa się cichy dramat obozowej egzystencji: druty i wieżyczki ogrodzenia, prymitywne prycze w zimnych celach, zniszczone mundury, głód, choroby, tęsknota za bliskimi. Widać w tych rysunkach próbę oswojenia ponurej rzeczywistości: zatopienie się w książkach, rozmowy, zabawę w teatr, muzykowanie, przygotowywanie świąt, mizerne kwiaty na stole. Jednocześnie towarzyszy rysownikowi, niezwykłe w tej sytuacji poczucie humoru. Objawia się ono odnotowywaniem zabawnych sytuacji, tworzeniem karykatur współtowarzyszy, dowcipnymi komentarzami słownymi do rysunków. Zachwyca w szkicowniku mistrzostwo artystyczne w operowaniu kreską i plamą, choć to rysunki niemal wyłącznie ołówkowe, na złej jakości papierze. Intryguje celność karykatury, zniewala talent portrecisty ukazującego swych współtowarzyszy w różnych konwencjach. "Wojenny notatnik" to nie tylko dokumentalny obraz niemieckiego oflagu, to także intymny portret artysty zmagającego się przez swą sztukę z tragizmem wojennych przeżyć". cyt. za B. Kowalska, Zygmunt Karolak. Szkicownik z obozu w Neubrandenburgu (1941-1942). Wstęp do katalogu wystawy w Muzeum Okręgowym w Kaliszu, 23.01.2004, Kalisz 2004.