Sobótka , 1869 r.

Prezentowany obraz pochodzi z dojrzałej, najciekawszej zarówno stylistycznie, jak i treściowo fazy twórczości artysty. W 1869 roku, kiedy Kostrzewski pracował nad "Sobótką", miał już za sobą studia w warszawskiej SSP oraz kilkumiesięczną podróż artystyczną przez Niemcy do Paryża. W Warszawie był głośny nie tylko jako malarz realista, ale również jako wybitny ilustrator-karykaturzysta, współpracujący m.in. z "Tygodnikiem Ilustrowanym", "Kłosami" i "Wędrowcem". W "Sobótce" daje o sobie znać jednak inny, mniej znany aspekt jego biografii. Jako młody człowiek Kostrzewski, podobnie jak jego koledzy z kręgu warszawskiej cyganerii, odbył serię pieszych wędrówek po kraju. Poznał dzięki nim prawdziwe, nieidealizowane przez poetów i malarzy życie polskiej wsi, zarówno jej folklor, jak i problemy społeczne. "Sobótka" jest wspaniałym przykładem na to, jak artysta swoje etnograficzne obserwacje potrafił przełożyć na sztukę nawiązującą do najlepszych tradycji malarstwa europejskiego. W obrazie zwracają uwagę mistrzowskie efekty luministyczne. Noc kupały, święto letniego przesilenia, posłużyło artyście za pretekst do rozegrania rzadkich w polskim malarstwie gier światła. Na kompozycji Kostrzewskiego blade światło księżyca miesza się z różową zorzą wschodzącego słońca. W dolnej, zacienionej przez drzewa partii obrazu artysta buduje efekt nokturnu, rozświetlając go intensywnym blaskiem płonącego ogniska.

Uczył się w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych, a jego nauczycielami byli M. Zaleski, C. Breslauer i F. Piwarski. Przez okres dwóch lat (od roku 1849) przebywał i pracował w Kielcach, zaproszony przez T. Zielińskiego mecenasa i kolekcjonera sztuki. W roku 1856 podróżował po Europie, na dłużej zatrzymując się w Paryżu. Na stałe mieszkał i pracował w Warszawie - tworzył dla warszawskich czasopism: `Tygodnika Ilustrowanego` i `Kłosów`. Autor ogromnej ilości ilustracji, rysunków satyrycznych i karykatur. Głównym tematem jego prac były sceny rodzajowe.