`Martwa natura kubistyczna`, 1921 r.

Obraz który dzięki Fundacji Signum mamy przyjemność Państwu zaprezentować jest w pełni reprezentatywną kompozycją z okresu kubistycznego. Jak można sądzić z zapisów na odwrocie należał przez lata do kolekcji innego wybitnego kubisty Andre Lothe. Wystawiony był na najważniejszej wystawie monograficznej Haydena w Paryżu w Muzeum Sztuki Nowoczesnej. To światowej klasy dzieło, niezwykle rzadko spotykane na polskim rynku. Okres kubistyczny Haydena zawiera się w latach ok. 1916-1921. Geometryzacja form i kompozycyjna dyscyplina w obrazach powstałych w latach 1912-1914 ujawniły już inspiracje sztuką Cézanne`a i estetyką wczesnego kubizmu. Poszukiwanie nowej przestrzeni obrazowej znamienne dla sztuki Grisa, Severiniego i Picassa, Hayden zasymilował tworząc martwe natury i portrety mniej rewolucyjne w założeniach, lecz śmiało upraszczające formy i arbitralnie określające ich przestrzenne relacje. W martwych naturach sumarycznie traktowane formy oddaje swobodnym, miękkim duktem pędzla, tony barwne zyskują świetlistość i nabierają dźwięczności. Okres kubistyczny w jego twórczości jest doceniany przez światowych kolekcjonerów, którzy postrzegają jego twórczość jako bezpośrednio związaną z największymi artystami XX wieku. Zainteresowanie to przekłada się na ceny jakie uzyskują jego prace z tego okresu, nie porównywalne z osiąganymi przez innych polskich artystów.
W roku 1907 Hayden przybywa do Paryża, nie powraca już do Polski na stałe. Początkowo kształci się w prywatnej "Académie de la Palette". W 1909 r. Hayden prezentuje na Salonie Jesiennym płótna z podróży do Bretanii. Pejzaże z Le Pouldu nawiązują stylistycznie do szkoły Pont-Aven. Był blisko związany z krytykami Adolfem Baslerem i André Salmonem, którzy promowali jego malarstwo. Regularnie uczestniczył w paryskich Salonach: Jesiennnym (od 1909), Niezależnych, Tuileries i Majowym. Po wprowadzeniu się w 1915 do pracowni na Montparnassie nawiązał bliskie kontakty z kręgiem paryskiej awangardy, Lipchitzem, Picassem, Jacobem, Matissem, Grisem, Severinim i Metzingerem. Jednym z najbardziej znanych obrazów okresu kubistycznego jest przedstawienie "Trzej muzykanci" z 1919 r. (obecnie w muzeum w Lyonie). Kompozycja w której postacie ludzkie sprowadzone są do wzajemnie przenikających się i nakładających płaszczyzn barwnych, stała się źródłem inspiracji dla późniejszego o kilka lat obrazu Picassa o identycznym tytule. Prace artysty z tego okresu, wyróżniające się bogatą, zróżnicowaną fakturą o kontrastowo zestawionych płaszczyznach, bliskie były poetyce kubizmu syntetycznego W roku 1922 twórca porzucił intelektualne rygory kubizmu dając wyraz swej kolorystycznej wrażliwości i przywiązaniu do obserwacji natury. Uznał, że wyczerpał formalne środki wyrazu tej konwencji. Decyzja ta spotkała się z ostrą reakcją jego ówczesnego marchanda Léonce Rosenberga, który zdecydował sprzedać wszystkie płótna Haydena. Rosenberg był marszandem Picassa, Legera, Grisa i promował twórczość kubistów. Rok 1923 wyznacza początek regularnej współpracy artysty ze znakomitym marszandem Leopoldem Zborowskim. Indywidualnie wystawy Haydena odbyły się w znanych galeriach Paryża: Druet (1911), Rosenberg (1919), de l`Effort Moderne (1919), Zborowski (1923), Bernheim (1928), Zak (1928, 1933), Drouant (1933), Pétrides (1939) i Suillerot (1953, 1957, 1965). W 1924 Hayden wziął udział w ekspozycji polskich twórców czynnych w Paryżu zorganizowanej w krakowskim Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych. Swą twórczość prezentował także w Londynie w Waddington Gallery (1959, 1961, 1964, 1967). Retrospektywne pokazy malarstwa artysty miały miejsce m.in. w Musée National d`Art Moderne w Paryżu (1968), Musée des Beaux-Arts w Rennes (1979) oraz Musée d`Art Moderne w Troyes i Hugh Lane Municipal Gallery w Dublinie. W końcowej fazie twórczości Hayden znów powrócił do kubistycznych doświadczeń, tworząc dekoracyjne kompozycje o mocno podkreślonych walorach linii i plamy barwnej; obrazy te sytuowały się niekiedy na pograniczu sztuki abstrakcyjnej. Post-kubistyczny sposób syntetyzowania form przejawił się przede wszystkim w martwych naturach, oszczędnych w środkach wyrazu, operujących płaską, jednorodną plamą koloru i wątłym konturem schematycznie opisującym kształty przedmiotów.