CHRYSTUS NA KRZYŻU, 1909

Jeden z najwybitniejszych rzeźbiarzy polskich dwudziestolecia międzywojennego.
Urodził się w roku 1879 (rok urodzenia nie jest całkiem pewny, podawany jest różnie, od 1879 do 1875 roku), jako syn Adama Kauna i Leonii z Bywalskich. Początkowo mieszkał w Grójcu i Ciechanowie, kształcąc się na rabina. Dzięki pomocy ciechanowskiego lekarza-społecznika Franciszka Rajkowskiego zdecydował się poświęcić rzeźbie. Porzucił swe środowisko i od około 1900 roku rozpoczął naukę rzeźby w Warszawie w pracowni Piusa Wielońskiego. Studia kontynuował, również przy pomocy Rajkowskiego oraz kilku innych osób, w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych pod kierunkiem Konstantego Laszczki. W latach 1903 i 1910 odwiedzał Paryż, kształcąc się w dziedzinie obróbki kamienia i marmuru. W roku 1921 osiadł w Warszawie. Był członkiem-założycielem i jednym z najbardziej aktywnych uczestników wystąpień ugrupowania Rytm. Lata 1924-1930 spędził w Paryżu. Po powrocie do Warszawy pełnił wiele ważnych funkcji w instytucjach i stowarzyszeniach artystycznych. Od 1936 roku prowadził katedrę rzeźby na Uniwersytecie im. Stefana Batorego w Wilnie. Po II wojnie światowej otrzymał stanowisko profesora rzeźby monumentalnej na Uniwersytecie im. Mikołaja Kopernika w Toruniu, jednak pracy tam nie zdołał już podjąć ze względu na chorobę serca.
Artysta debiutował w roku 1904 rzeźbą z cyklu "Śmierć" pokazaną w roku 1924 w TZSP w Warszawie, gdzie odtąd wystawiał niemal co roku do 1924 roku, a w latach 1909 i 1921 miał wystawy indywidualne. Wystawiał ponadto w kraju i za granicą, był laureatem licznych nagród.
We wczesnej twórczości Kuna inspirował się sztuką Auguste Rodina - studiował, bowiem u zafascynowanego francuskim rzeźbiarzem Konstantego Laszczki, a podczas pobytu w Paryżu zetknął się bezpośrednio z dziełami Rodina. Wpływ ten zadecydował o stylistyce rzeźb Kuny powstałych w pierwszym dziesięcioleciu XX wieku. Jego najwcześniejsze prace to przeważnie portrety i studia portretowe modelowane w gipsie i na ogół odlane w brązie. Cechuje je wrażliwy modelunek, pewna doza szkicowości i bogactwo niuansów światłocieniowych (np. Irydion, 1905). W późniejszej twórczości artysty zaszła fundamentalna zmiana. W trakcie kolejnej wizyty w Paryżu wielkie wrażenie wywarła na nim, bowiem sztuka Aristide Maillola i innych artystów spod znaku tzw. nowego klasycyzmu, stanowiącego reakcję na rzeźbę "rodinistów". Idąc za ich przykładem, Kuna począł czerpać inspirację ze sztuki dawnych epok, przede wszystkim starożytnej i średniowiecznej. Porzucając szkicową formę o bogatej fakturze, zaczął stosować klarowny porządek kompozycyjny składający się z szerokich płaszczyzn gładko polerowanych form.
W okresie dwudziestolecia międzywojennego Kuna wypracował swój indywidualny styl. Rzeźbione przezeń wówczas posągi cechował łagodny, "opływowy" kontur oraz pewnego rodzaju dekoratywność przejawiająca się w rytmizacji formy. Podobnie jak inni członkowie Rytmu Kuna dążył do stworzenia nowoczesnego stylu narodowego w oparciu o formy tradycyjne. Jego styl cieszył się powszechnym uznaniem w przedwojennej Polsce. Do najbardziej znanych i cieszących się powszechnym uznaniem dzieł należały figury kobiece, komponowane z przeznaczeniem do funkcjonowania w plenerze lub w otoczeniu architektury, takie jak Rytm (1922; jedna z wersji tej rzeźby zdobiła dziedziniec polskiego pawilonu na Międzynarodowej Wystawie Sztuki Dekoracyjnej w Paryżu w 1925, inna, odsłonięta w 1929, znajduje się w Parku Skaryszewskim w Warszawie; najpewniej od tytułu tej rzeźby pochodzi nazwa ugrupowania Rytm) oraz Dziewczyna z dzbanem (Alina) z 1937, stojąca do dziś w Parku Żeromskiego na Żoliborzu w Warszawie. Ostatnimi zachowanymi pracami Henryka Kuny są: gipsowa grupa Walka (Zwycięstwo) z 1942 oraz akwarele o tematyce martyrologicznej.
Prezentowana praca, datowana na rok 1909, pochodzi z pierwszego okresu twórczości artysty, kiedy w rzeźbie polskiej dominował symbolizm wyrażający się w stylistyce impresjonistycznej. Przedstawia Chrystusa Odkupiciela na krzyżu, u którego stóp zgromadzili się Apostołowie. Źródła tego typu przedstawienia tkwią w sztuce wczesnochrześcijańskiej, gdy przedstawiano Apostołów jako baranków z Barankiem Bożym pośrodku; później zaś sobór trydencki zabronił przedstawiania Chrystusa pod postacią baranka.