Kompozycja abstrakcyjna VII, 1958 r.

"Obraz nic nie wyraża. Stanowi on zespół form tak ułożonych na płaszczyźnie obrazu, ażeby oddziaływały one na widza jak akordy muzyczne działają na słuchacza".
Henryk Stażewski

"Kompozycja abstrakcyjna VII" z 1958 autorstwa Henryka Stażewskiego pochodzi z prywatnej kolekcji amerykańskiej. Zanim trafiła do USA, znalazła się na indywidualnej wystawie Stażewskiego w Kordegardzie gmachu MKiS w Warszawie i dużej przekrojowej wystawie polskiej sztuki w Genewie. W 1961 została zakupiona przez nowojorską Galerie Chalette za pośrednictwem polskiej Desy. Wraz z kilkoma innymi pracami relief Stażewskiego znajdował się w tym samym transporcie, co obrazy Tchórzewskiego, Gierowskiego, Kierzkowskiego i Sterna. Jeszcze w 1961 roku "Kompozycja abstrakcyjna VII" znalazła się na pierwszej powojennej wystawie polskiej sztuki w USA - kwietniowej "6 Polish Painters" w Galerie Chalette. Niedługo potem, Artur Lejwa, właściciel galerii, sprzedał pracę prywatnemu kolekcjonerowi amerykańskiemu.

Prezentowany relief Stażewskiego należy do prawdziwych rzadkości. Pochodząca z bardzo krótkiej serii, niewielka, wielobarwna kompozycja złożona z prostokątów różni się od powszechnie znanych prac Henryka Stażewskiego z tego okresu. Pierwsze kolorowe reliefy o zróżnicowanej fakturze, lecz tworzone w odstępstwie od ścisłej geometrii, powstawały w 1957. Najprawdopodobniej wtedy też zaczął Stażewski numerować swoje prace. W 1959 powstawały nowe reliefy, utrzymane w tonacji białej, nieraz czarno-białe lub z użyciem żółcieni, szarości lub błękitu, a nawet czerwieni. Artysta powtarzał jedną formę - beczkę, asteroid, kwadrat, koło, prostokąt - w nieskończonych wariantach. Opis ten pasuje do datowanej na lata 1957-58 "Kompozycji zielona" (kolekcja Muzeum Sztuki, Łódź) oraz krótkiej serii "rastrowych" reliefów z 1958.

Krótka seria reliefów, z których pochodzi "Kompozycja abstrakcyjna VII", stanowiła poniekąd przestrzenną kontynuację abstrakcji olejnych z tego okresu. "Kompozycja abstrakcyjna II" z 1958 - nieco większa praca z tej serii, znajdująca się w kolekcji Muzeum Śląska Opolskiego w Opolu - charakteryzuje się podobną gamą barwną i formą opracowania brył, która nadaje im specyficzny wolumen. Stosunek do geometrii w tejże kompozycji jest jednak dalece swobodniejszy niż w pracy, którą prezentujemy w katalogu. Podlegając zasadom znanym z późniejszych dzieł, "Kompozycja abstrakcyjna VII" zdaje się wyprzedzać nieco swój czas, zapowiadając zainteresowanie artysty aspektami geometrii i koloru w przestrzeni.

Życie i twórczość Henryka Stażewskiego odzwierciedla drogę rozwoju międzynarodowego modernizmu. Począwszy od lat 20. i 30. minionego wieku aż po lata powojenne Stażewski w swojej sztuce wyrażał najważniejsze idee ruchu nowoczesnego - wiarę w linearny rozwój, uniwersalizm rozwiązań nauk ścisłych, przekonanie o jedności kultury całego świata, w odejściu od terytorialnych czy narodowych zróżnicowań. Socjaldemokracja, w ślad za nauką, promowała pogląd o równości wszystkich ludzi. Równość w modernizmie niosła za sobą unifikację potrzeb - zarówno fizjologicznych, jak i duchowych. Kiedy Le Corbusier tworzył perfekcyjnie ergonomiczną Maszynę do mieszkania, artyści awangardowi wdrażali naukowe metody rozwiązywania problemów natury estetycznej i artystycznej. Choć nie wszyscy podzielali pogląd o zbawczej, edukacyjnej roli sztuki rozumianej jako narzędzie kształcenia społeczeństwa, można stwierdzić, że moderniści wierzyli w zasadność geometrycznego porządku, moralnie uzasadnionego minimalizmu i uniwersalnego piękna matematyki. Sztuka Stażewskiego to również wyraz dążenia do nowoczesności, rozumianej jako krok na przód wobec rzeczywistości zastanej. Choć po II wojnie światowej "manifestacyjny" charakter jego działalności zmienił się w refleksje nad znaczeniem dzieła, rolą artysty i samej sztuki, a w jego twórczości pojawiły się wątki emocjonalne, nadal Stażewski pozostał wierny nauce. Do samego końca aktualne pozostały słowa z rękopisu z 1932, który mógłby stać się manifestem każdego modernisty: "Artysta nie zatrzymuje się nigdy, praca jego nigdy nie jest skończona. Idzie równolegle z przemianami społecznymi i postępem technicznym. Tkwi on w teraźniejszości, ale ogarnia zawartość przeszłości, jak i przewiduje przyszłość przez wyczucie aspiracji swojej epoki".


Henryk Stażewski to legenda sztuki awangardowej w Polsce. Studiował w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie w latach 1913-20. W początkach kariery malował martwe natury. Przejściowo wystawiał z ugrupowaniem "Formiści" (1922). Wziął też udział w Wystawie Nowej Sztuki w Wilnie w 1923 roku. O tego czasu tworzył pod wpływem konstruktywizmu. Obok kompozycji malarskich zajmował się grafiką książkową, projektował wnętrza, sprzęty, a także scenografie - były to w większości prace teoretyczne i studyjne. Polskie i międzynarodowe ugrupowania awangardy, z którymi wystawiał i współpracował jako publicysta, to kolejno: "Blok" (1924-26), "Praesens" (1926-30), "Cercle et Carré" (1929-31), "Abstraction-Création" (1931-39), "a.r." (1932-39). Należał też do Koła Artystów Grafików Reklamowych (1933-39). W 1930 roku był współorganizatorem zbiórki dzieł artystów międzynarodowej awangardy przeznaczonych dla muzeum łódzkiego (obecnie w Muzeum Sztuki w Łodzi). Po II wojnie mieszkał i działał w Warszawie. W latach 40. i 50. podejmował próby dostosowania się do postulatów sztuki figuratywnej. Z tego okresu pochodzą rysunkowe i malarskie kompozycje o tematyce pracy, budowy, a także projekty monumentalne. Po 1956 roku, uznawany powszechnie za patrona polskiej awangardy, uprawiał już wyłącznie abstrakcję o konstruktywistycznym rodowodzie. Tworzył cykle prac będących studiami płaszczyzn, linii, kolorów w różnych układach względem siebie. Przy pozorach chłodnej perfekcji umiał nasycić je emocją bezpośredniego dotknięcia, śladu ręki. Obok malarstwa i form pochodnych, jak kolaże, reliefy, multiple, tworzył formy przestrzenne i grafikę (autoryzował serigraficzne repliki swoich prac).

PODATKI I OPŁATY:
- Do kwoty wylicytowanej doliczana jest opłata aukcyjna. Stanowi ona część końcowej ceny obiektu i wynosi 18%.
- Do kwoty wylicytowanej doliczona zostanie opłata z tytułu "droit de suite". Dla ceny wylicytowanej o równowartości do 50 000 EUR stawka opłaty wynosi 5%. Opłata ustalana jest przy zastosowaniu średniego kursu euro ogłoszonego przez NBP w dniu poprzedzającym dzień aukcji.