Relief nr 112, 1976 r.

POCHODZENIE:
- Galeria Foksal, Warszawa (depozyt)
- kolekcja prywatna, Kraków

Postawę twórczą Henryka Stażewskiego cechowała konsekwencja w wyborze zagadnień i artystycznych zainteresowań. Artysta zaczął tworzyć pierwsze kompozycje utrzymane w stylistyce abstrakcji geometrycznej po 1924, gdy zawiązała się grupa "Blok" propagująca konstruktywizm cechujący się surowym, "ekonomicznym" podejściem do zagadnienia kompozycji obrazu, znajdującym uosobienie w abstrakcji geometrycznej. Choć założenia konstruktywizmu sięgały daleko poza problematykę estetyczną, to właśnie pojmowanie twórczości plastycznej, wywodzące się z tego kierunku, ukształtowało artystę i cechowało jego sztukę również w czasach, gdy ideały awangardy lat 20. XX wieku uważano już za bezpowrotnie minione.

Stażewski zaczął tworzyć reliefy w drugiej połowie swojego długiego życia. Powstawały one od 1955 aż do śmierci artysty w 1988. Jednak już około 1970 spada zainteresowanie artysty strukturami przestrzennymi, a reliefy które pojawiają się po tym roku, charakteryzują się znacznym spłyceniem. Można dyskutować, czy są jeszcze reliefami malarskie kompozycje na sklejce powstałe po 1970, które artysta oprawił w ramy i osadził na drewnianych klockach, by przybliżyć je do widzów i odseparować od podłoża. Tak czy inaczej, w literaturze przedmiotu funkcjonują one jako reliefy. Przestrzenne prace Stażewskiego miały rożną formę i kolorystykę, powstawały też z rożnych materiałów: drewna, metalu i sklejki. Pierwsze z reliefów - o ile uznamy je właśnie za reliefy - tworzone były poprzez zgrubienia warstwy malarskiej, do której artysta dodawał piasek czy żwir, a nawet szczątki organiczne. Są one bliskie rozwijającemu się wówczas malarstwu materii.

Przedstawione w niniejszym katalogu reliefy Stażewskiego nie budzą wątpliwości co do swojej rzeźbiarskiej natury. Składają się one z kwadratowych płytek wyeksponowanych na monochromatycznym podłożu. W obu reliefach płytki kontrastują z podłożem temperaturą barwy: podczas gdy podłoże utrzymane jest w chłodnej tonacji, płytki odznaczają się gorącym oranżem i czerwienią. Są one zamontowane tak, że nakładają się na siebie, tworząc tym samym dość płaską, niemniej jednak reliefową kompozycję składającą się z trzech planów: planu podłoża i dwóch poziomów kwadratowych płaszczyzn (względem odległości od podłoża).

To właśnie kontrast barw decyduje o wyrazie prezentowanych reliefów Stażewskiego. Sposób percypowania barw to zagadnienie, które nie było obce artyście i które wykorzystywał w swojej twórczości. Kolejną cechą reliefów, jak i dużej części twórczości artysty, była swoista ekonomia środków - cały efekt tworzą tutaj dwie nasycone barwy, umiejętnie skontrastowane. Często w reliefowej twórczości Stażewskiego pojawiał się również problem iluzji ruchu, osiągany poprzez dynamiczne rozmieszczenie elementów wewnątrz pola obrazowego.

W 1976, gdy artysta stworzył jeden z prezentowanych tu reliefów, zanotował również: "Formy znajdujące się w nieprzerwanym ruchu, widoczne są na płaskiej przestrzeni - harmonia barwna osiąga najwyższą skalę jaskrawości. Tworzą się zjawiska nieeuklidesowe, więc sprzeczne z naszymi dotychczasowymi doświadczeniami. Rzeczywistość opanowana przez geometrię zredukowana zostaje do niewielkiej ilości linii i płaszczyzn" (Henryk Stażewski. Ekonomia myślenia i postrzegania, Warszawa 2005, [red.] Małgorzata Jurkiewicz i inni, s. 287). Choć może być to uwaga artysty o charakterze ogólnym, wydaje się ona jednocześnie dobrze charakteryzować omawiane reliefy, czyniąc je tym samym egzemplifikacją przemyśleń artysty dotyczących twórczości w sensie ogólnym. Podobnie jak w cytowanej wypowiedzi, w reliefach zauważamy jaskrawość barw, które dopełniają się wzajemnie na zasadzie kontrastu. Całość kompozycji redukuje się do geometrii i najprostszych kształtów, tworząc iluzję ruchu. To właśnie z tego uproszczenia wynika jasność i czytelność tych kompozycji.

Sam fakt obecności reliefów w oeuvre Stażewskiego, kojarzonego głownie z malarstwem, może wydawać się zaskakujący. Bliższa obserwacja pozwala na stwierdzenie, że zarówno jego płótna, jak i reliefy cechuje konsekwencja podejmowanej tematyki, dla której rzeźbiarska struktura jest okazją do zastosowania nowych rozwiązań plastycznych, artystycznych chwytów, które mimo wszystko harmonijnie wpisują się ogólny obraz sztuki tego artysty.

Henryk Stażewski to legenda sztuki awangardowej w Polsce. Studiował w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie w latach 1913-20. W początkach kariery malował martwe natury. Przejściowo wystawiał z ugrupowaniem "Formiści" (1922). Wziął też udział w Wystawie Nowej Sztuki w Wilnie w 1923 roku. O tego czasu tworzył pod wpływem konstruktywizmu. Obok kompozycji malarskich zajmował się grafiką książkową, projektował wnętrza, sprzęty, a także scenografie - były to w większości prace teoretyczne i studyjne. Polskie i międzynarodowe ugrupowania awangardy, z którymi wystawiał i współpracował jako publicysta, to kolejno: "Blok" (1924-26), "Praesens" (1926-30), "Cercle et Carré" (1929-31), "Abstraction-Création" (1931-39), "a.r." (1932-39). Należał też do Koła Artystów Grafików Reklamowych (1933-39). W 1930 roku był współorganizatorem zbiórki dzieł artystów międzynarodowej awangardy przeznaczonych dla muzeum łódzkiego (obecnie w Muzeum Sztuki w Łodzi). Po II wojnie mieszkał i działał w Warszawie. W latach 40. i 50. podejmował próby dostosowania się do postulatów sztuki figuratywnej. Z tego okresu pochodzą rysunkowe i malarskie kompozycje o tematyce pracy, budowy, a także projekty monumentalne. Po 1956 roku, uznawany powszechnie za patrona polskiej awangardy, uprawiał już wyłącznie abstrakcję o konstruktywistycznym rodowodzie. Tworzył cykle prac będących studiami płaszczyzn, linii, kolorów w różnych układach względem siebie. Przy pozorach chłodnej perfekcji umiał nasycić je emocją bezpośredniego dotknięcia, śladu ręki. Obok malarstwa i form pochodnych, jak kolaże, reliefy, multiple, tworzył formy przestrzenne i grafikę (autoryzował serigraficzne repliki swoich prac).

PODATKI I OPŁATY:
- Do kwoty wylicytowanej doliczana jest opłata aukcyjna. Stanowi ona część końcowej ceny obiektu i wynosi 18%.
- Do kwoty wylicytowanej doliczona zostanie opłata z tytułu "droit de suite". Dla ceny wylicytowanej o równowartości do 50 000 EUR stawka opłaty wynosi 5%. Opłata ustalana jest przy zastosowaniu średniego kursu euro ogłoszonego przez NBP w dniu poprzedzającym dzień aukcji.