VIA APPIA, ok. 1902 r.

Iwan Trusz malarstwa uczył się w latach 1892-97 w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych pod kierunkiem I. Jabłońskiego, W. Łuszczkiewicza,
J. Unierzyskiego, L. Löfflera, L. Wyczółkowskiego i J. Stanisławskiego, a także jako wolny słuchacz uczęszczał przez kilka tygodni w 1894 r. do wiedeńskiej Akademii. W roku 1897 po otrzymaniu stypendium rządowego studiował krótko w prywatnej pracowni A. Ažbégo w Monachium. Po studiach wiele podróżował; odwiedził Rzym, Palestynę, Egipt, Krym (był tam dwukrotnie m. in. z powodu prac nad przygotowaniem ilustracji do Sonetów Krymskich A. Mickiewicza). Na stałe zamieszkał we Lwowie. Tu też miał trzy indywidualne wystawy swoich prac. Od 1902 prezentował także swoje obrazy w krakowskim TPSP. Malował przede wszystkim pejzaże – nastrojowe rozległe stepy i pola ukraińskie oraz krajobrazy ze swoich podróży. Tworzył też portrety i sceny rodzajowe z życia Hucułów. Ponadto zajmował się ilustratorstwem i krytyką artystyczną.
Słynną, najstarszą drogę prowadzącą z Rzymu na południe malował artysta wielokrotnie nieznacznie tylko zmieniając szczegóły czy ujęcie kompozycyjne. Oprócz prezentowanego obecnie obrazu znane są dwa inne, o podobnych wymiarach, znajdujące się w zbiorach muzealnych; jeden w Muzeum Okręgowym w Rzeszowie (olej, płótno; 109 x 71 cm), a drugi w Muzeum Narodowym w Kielcach (olej, płótno; 110 x 71 cm). Znacznie mniejszą wersję tego samego tematu (olej, tektura; 26 x 20,5) znamy też z ilustracji publikowanej w monografii artysty.

Bibliografia:
Muzeum Okręgowe w Rzeszowie. Malarstwo polskie XVIII-XX w. Katalog zbiorów, oprac. T. Szekla – Zauchowa, Rzeszów 1998, s. 154 poz. kat. 256, il. na s. 155.; Koniec wieku. Sztuka polskiego modernizmu 1890-1914, oprac. E. Charazińska, Ł. Kossowski, Warszawa 1996, s. 247 poz. kat. 25, il. na s. 268; T. Basanez, Iwan Trusch ein europäischer Maler aus der Ukraine, wydawnictwo Michaela Markowicza, Niemcy (Düren) 1997, il. 53 na
s. 109, opis na s. 179.