Kompozycja symboliczna, 1910

Z lat 1898-1899, kiedy to narodziła się pierwotna koncepcja prezentowanej kompozycji, pochodzi szereg obrazów Malczewskiego poświęconych tematyce śmierci, m.in. "Thanatos" (Muzeum Narodowe w Warszawie), "Thanatos I" (Muzeum Narodowe w Poznaniu), "Thanatos II" (Muzeum sztuki w Łodzi) i "Z powrotem" (Muzeum Narodowe w Poznaniu). Natomiast w pó¼nym okresie twórczości artysta osadzał motyw śmierci w scenerii przywołanego z pamięci dworu w Wielgiem, w którym spędził dzieciństwo, spinając niejako klamrą drogę swego życia. Ok. 1911 r. powstał obraz "Thanatos" (Galeria Edwarda Raczyńskiego w Rogalinie) przedstawiający scenę spotkania z uskrzydloną postacią śmierci w scenerii wiejskiego podwórza. Na tle wiejskich zabudowań usytuował też Malczewski postacie dramatu wyobrażonego w prezentowanej kompozycji - kobietę z dmuchawcem w dłoni symbolizującym ulotność ludzkiej egzystencji i zrozpaczonego mężczyznę - grabarza. Znamienna dla pó¼nego stylu malowania artysty jest rozjaśniona, tęczowa gama kolorystyczna i syntetyczny, wręcz geometryzujący sposób traktowania form architektonicznych wpisanych w wąski, wydłużony kadr kompozycji. Postacie - perfekcyjnie narysowane - wydobyte są energicznie kładzioną plamą barwną i wyrazistym walorowym modelunkiem. Grę refleksów na włosach mężczyzny Malczewski osiąga za pomocą kontrastu ostrych różów, szmaragdowych zieleni i błękitów.