Polski Hektor, 1913

Jacek Malczewski to jeden z najwybitniejszych i najbardziej uznanych artystów w historii polskiej sztuki. Na początku lat 90. XIX wieku jego obrazy zainicjowały w młodopolskim malarstwie nurt symbolizmu, pobudzając zarazem odrodzenie romantycznej tradycji. Artystyczne inspiracje czerpał z historii polskiej sztuki oraz głębokiej patriotycznej świadomości, dopełniając je oryginalnie interpretowanymi motywami mitologicznymi i wątkami biblijnymi.
Autoportrety Malczewskiego stanowią bogaty nurt w jego sztuce. Malowane w realistycznej konwencji w otoczeniu bohaterów - Poloni, Eloe, Ellenai, Muz, chimer i faunów rozwijają symboliczny wątek, mówią o sztuce samej, o akcie kreacji i sile artystycznej wizji. Nieposkromiona wyobraźnia artysty pozwalała mu ubierać się w antyczne i historyczne stroje - rycerskie zbroje, pancerze, bufiaste draperie, rozwiane płaszcze. Przydawało to portretom wieloznacznej głębi.
Oferowany obraz wpisuje się w patriotyczno-historyczny nurt twórczości Malczewskiego. Alegoryczne przedstawienie własnego portretu jako Hektora - dumnego i walecznego jest deklaracją artysty oraz potwierdzeniem, że całym swoim życiem i twórczością był oddany sprawom narodowym. Na początku XX wieku artysta z coraz większą nadzieją myślał o Polsce Niepodległej. Przeczuwał nadejście takich okoliczności historycznych, które będą sprzyjały walce zbrojnej z rozbiorcami Polski. Dlatego też, w tym ważnym dla kraju momencie przedstawia siebie jako antycznego Hektora - najdzielniejszego z dzielnych - artystę, który swoją twórczością walczy o niepodległość Polski. Obraz ze względu na rok powstania dzieła - 1913 i symbole w nim zawarte jest potwierdzeniem tej symbolicznej walki.
Hektor trzyma w ręku wielbłąda, który w ikonografii jest symbolem tajemniczości i zarazem nagrodą. W historii Polski wielbłąd był nagrodą za męstwo i oddanie w sprawie kraju. W 1000 r. Bolesław Chrobry podarował wielbłąda cesarzowi Ottonowi III za zjazd gnieźnieński, który otwierał drogę Bolesławowi do korony Polski. W 1410 r po bitwie pod Grunwaldem król Władysław II Jagiełło podarował wielbłąda czeskim rycerzom przybyłym z posiłkami dla wojsk polskich. Stał się też symbolem w herbie miasta Pilzno. Przedstawiona obok Hektora Muza artysty (Maria Balowa) zdejmuje z Hektora szynel odsłaniając zbroję rycerską. Szynel jest symbolem uciemiężenia Polski i Polaków, a zdejmowanie go oznacza nadzieję na zbliżający się koniec niewoli. Na drugim planie przedstawiona Polonia prowadzi Pegaza, który jest symbolem zbliżającej się niepodległości Polski, nadchodzącej z daleka. Postać Hektora stoi na tle kapliczki - symbolu świętości, chrześcijaństwa, które to wartości kultywuje malarz.
"Polski Hektor" jest obrazem o wyjątkowej wymowie i przesłaniu a także artystycznej klasie. To dzieło wybitne, kolekcjonerskie i muzealne, bedące świadectwem wybitnego talentu Jacka Malczewskiego.