Portret Leontyny Gogulskiej, 1919 r.

POCHODZENIE:
- dom aukcyjny Rempex, lipiec 2015
- kolekcja prywatna, Warszawa

LITERATURA:
- "Stolica" 1968, nr 48, nlb. (il.)


Prezentowany portret przedstawia Leontynę Gogulską, żonę znanego krakowskiego lekarza Józefa Jana Gogulskiego. Jacek Malczewski wykonał przynajmniej jeszcze jeden jej wizerunek (1909-11, kolekcja prywatna). W 1919 roku malarz posłużył się konwencją znaną z innych portretów pochodzących z tego okresu. Artysta modelkę przedstawiał w półfigurze, czasem siedzącą na tle pejzażu, często z towarzyszeniem alegorycznych figur. W pionowych formatach płótna akcentował wertykalne podziały kompozycji. W "Portrecie Leontyny Gogulskiej" modelka siedzi na krześle z giętego drewna odwrócona do widza tyłem. Ukradkowo spogląda w kierunku widza, jednocześnie zajmując się ręczną robótką. W lewym dolnym rogu kompozycji malarz przedstawił ogrodowe kamienne źródełko. Parawanową strukturę w tle tworzą syntetycznie zarysowane liście kasztanowca - podobny zabieg został użyty przez Malczewskiego w jego wczesnym arcydziele - "Introdukcji" (1890, Muzeum Narodowe w Krakowie). Za jej pomocą malarz przesłonił widzom przestrzeń ogrodu, nakazując skupić wzrok na sylwetce i twarzy portretowanej. Ewokował intymny wymiar scenki, również przez ciasne kadrowanie i ekspresję twarzy modelki zdradzającej "podglądanie" przez malarza i widza.
Ogród, jako motyw ikonograficzny, cieszył się w malarstwie nowoczesnym niezwykłą popularnością. Twórcy wielokrotnie posługiwali się jego figurą, chcą obrazować raj utracony nowoczesnego człowieka - jego wyobcowanie z natury. Zakładanie i doglądanie ogrodu było częstą praktyką twórców, a najsłynniejszym "dziełem ogrodowym" malarza modernisty jest po dziś założenie ogrodowe w Giverny zrealizowane dla Claude’a Moneta. Malczewski sam wielokrotnie umieszczał "akcję" swoich symbolicznych scen w wyimaginowanych ogrodach, dla który wzór stanowił majątek Karczewskich w Wielgiem, gdzie artysta spędził dzieciństwo, otoczenie willi artysty na krakowskim Salwatorze, założenie przy pałacu Lanckorońskich w Rozdole czy, u kresu życia, dworek w Lusławicach, gdzie mieszkały jego siostry. Owe ogrody stanowiły w trakcie życia artysty jego oazy, w których mógł się skryć razem ze swoją twórczą wrażliwością. Dla modernistów przestrzeń natury stawała się wielokrotnie przestrzenią tworzenia. Ożywcze energie płynące z kontaktu z fauną, florą i żywiołami, podszepty natury znalazły swoje wymowne reprezentacje w oeuvre Malczewskiego. Częstokroć jego ogrody zaludniały fantastyczne zjawy i mitologiczne postaci - fauny czy chimery - które dopowiadały stany artysty utajone w naturze. Przyroda bowiem dla artystów przełomu wieków stanowiła ekran duszy ich samych. Na nią były rzutowane emocje i stany ducha, pod wpływem których pejzaż był ekspresyjnie odkształcany.


PODATKI I OPŁATY:
- Do kwoty wylicytowanej doliczana jest opłata aukcyjna. Stanowi ona część końcowej ceny obiektu i wynosi 18%.