Thanatos (Śmierć), 1913 r.

ODWROCIE: dwie papierowa naklejki wystawowe
WYSTAWIANY: 1) Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie, 1913 r. 2) Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie, po 1945 r.
LITERATURA: 1) Katalog wystawy TPSP w Krakowie, marzec 1913, s. 9 2) Katalog wystawy TPSP w Krakowie, kwiecień 1913, s. 59 3) karta pocztowa z drugiej połowy lat 20 - tych XX w. 4) S. Krzysztofowicz - Kozakowska, Jacek Malczewski. Życie i twórczość, wydawnictwo Kluszczyński 2008, s. 25 (il.)
OPINIE: obraz posiada opinię Agnieszki Ławniczakowej z 2007 r.
W mitologii greckiej Tanatos to bóg i uosobienie śmierci, brat snu (Hypnos). Przedstawiany był jako nagi, piękny młodzieniec - to w języku polskim śmierć jest rodzaju żeńskiego. To przede wszystkim z malarstwa i obrazowania Jacka Malczewskiego kojarzymy Thanatos jako piękną kobietę, często nagą, zawsze z kosą w dłoniach. Nie inaczej widzimy ją w prezentowanym obrazie - widziane w akcie od tyłu, z kosą zawieszoną na ramieniu, dotyka wskazującym palcem ramienia wędrowca, jak wybranka na wieczność. za opinią: "Omawiany obraz należy do największego, najbardziej licznego w różne dzieła, symbolicznego cyklu Jacka Malczewskiego, umownie nazwanego "Thanatos". Temat śmierci fascynował Jacka Malczewskiego od początku twórczości. (...) Najbliższe naszej kompozycji analogie w twórczości Jacka Malczewskiego, to prawe skrzydło tryptyku "Moje życie" z 1911-1912 (własność Muzeum Narodowego w Warszawie (...), dalej, kompozycja "Śmierć" z 1911, gdzie postać śmierci też odwrócona jest tyłem tak jak w analizowanym tu dziele (...). Inaczej jednak niż w wymienionych dziełach w "Śmierci" z 1913 r., artysta scenę figuralną umieszcza w dużym zbliżeniu, zaś tło pejzażowe ogranicza do mniejszego wycinka niż we wcześniejszych wersjach. W tej kompozycji też, postać artysty - wędrowca jest rozpoznawalna jako sylwetka Jacka Malczewskiego, co przez ową autobiograficzną projekcję, nadaje dziełu szczególnego znaczenia. Artysta wyobraził tu moment symbolicznego zakończenia pielgrzymki, wyzwolenia z więzów życia i ostatniego, miłosnego spojrzenia na opuszczony ziemski dom."
Jacek Malczewski był najwybitniejszym przedstawicielem polskiego malarstwa symbolicznego. Uczeń Jana Matejki w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych (1872-75 i 1877-79) i E. Lehmana w paryskiej École des Beaux-Arts (1876-77); stale mieszkał i pracował w Krakowie. W l. 1896-1922 był profesorem malarstwa w tamtejszej Szkole Sztuk Pięknych (od 1900 r. - Akademii). Należał do Towarzystwa Artystów Polskich Sztuka i do Grupy Zero. Pozostawił po sobie bogatą spuściznę artystyczną; począwszy od realistycznych obrazów przedstawiających popowstaniowe losy Polaków na Syberii, po fantastyczno-baśniowe, biblijne i symboliczno-alegoryczne kompozycje, często splecione z wątkami patriotycznymi. Ponadto malował wiele portretów, autoportretów i pejzaży.