WNĘTRZE SALONU, 1917

Za opinią Agnieszki Ławniczakowej
Obraz przedstawia widok salonu w mieszkaniu artysty przy ulicy Krupniczej w Krakowie. Fragment wnętrza, ograniczony dwiema ścianami: perspektywiczną od prawej i równoległą do płaszczyzny obrazu w głębi, wypełnia komplet mebli w typie simmlerowskim, dekoracyjnych, jasnoorzechowych, obitych zielonym pluszem. Po lewej stronie, przez przycięte w połowie krawędzią obrazu zapiecki zielonego fotela, widok na owalny stół ze stosem albumów i wazonem z białymi astrami. Za nim, w głębi, też widoczna tylko w połowie, rozłożysta kanapa, a nad nią na ścianie, fragment dużego i mniejszego obrazu w złotej ramie. W centrum i po prawej, trzy półkoliście rozstawione fotele, przy czym najbliższy widza, zwrócony niemal tyłem. Meble ustawione na zaściełającym podłogę dywanie, zdobionym rudo-niebieskim ornamentem. Ściany znaczone delikatnymi, pionowymi podziałami (okiennych zasłon?). Obraz malowany jest bardzo cienko i sucho, na chłonącym podłożu tektury bez podmalówki, o półtonowej fakturze i ugrowym kolorze. Koloryt tektury został w znacznym stopniu wykorzystany jako element gamy barwnej obrazu. W całości kompozycji przeważają, zestawione z tłem ugru, delikatne tony szarobłękitu, odcienie białozielonkawe i ciemniejsze oliwkowej zieleni, skojarzone z cieplejszymi barwami rudoczerwonymi i brązowymi. Miejscami, kształty przedmiotów podkreślone zostały ciemnym - czarnym bądź ciemnoczerwonym konturem. Paleta barwna kompozycji, charakter rysunku, jak i specyficzny, lekki sposób malowania olejem, czyniący wrażenie niemal akwareli, wskazują na niewątpliwe autorstwo Jacka Malczewskiego. Taki sposób malowania spotyka się zwłaszcza w późnej twórczości artysty, w jego szybkich, okazjonalnych studiach z natury. Sygnatura położona czarną farbą również nie budzi wątpliwości, co do jej autentyczności. Motyw wnętrza salonu w krakowskim mieszkaniu artysty i to niewzbogacony żadnymi elementami figuralnymi spotykam po raz pierwszy. Częstsze są na pewno, późniejsze o kilka lat widoki wnętrz lusławieckiego dworku, w którym artysta spędzał wiele czasu u swych sióstr. Jednak to samo wyposażenie salonu, co ukazane na omawianym obrazie, znane jest nie tylko z archiwalnej fotografii, ale i z co najmniej kilku obrazów Jacka Malczewskiego. W każdym przypadku, motyw dotyczy wcześniejszego mieszkania Malczewskich w willi na Zwierzyńcu (por. A. Ławniczakowa, Jacek Malczewski. Katalog wystawy monograficznej, Muzeum Narodowe w Poznaniu, Poznań 1968, kat. 60, il. 59 Rodzina artysty, ok. 1896-97 - Maria Malczewska czyta dzieciom, ukazana tyłem w jednym z zielonych foteli; j. w. kat. 110, il. 114, Córka artysty przy pianinie, ok. 1902 - w głębi fragment kanapy; Jacek Malczewski. 1854-1929. Powrót. Katalog wystawy. Muzeum Narodowe w Warszawie, lipiec-sierpień 2000, s. 74, poz. 22, Autoportret, 1902 - w lewej dolnej partii fragment tegoż salonowego kompletu; tamże, A. Ławniczakowa, Kalendarium życia i twórczości, s. 26, fotografia salonu artysty w wilii na Zwierzyńcu).