Kompozycja XXII - syntetyczna, 1963 r.

(...) Wyróżnić się dają w naszej sztuce awangardowej ostatniego dziesięciolecia dwie tendencje jako wykładniki postaw nie tyle artystycznych, co filozoficznych, ale o decydującym dla idei artystycznych znaczeniu: destrukcyjna o cechach ekspresji, do której należy cały proces degradowania estetycznego przedmiotu sztuki aż po happeningi i akcje, oraz porządkująca, szukająca sensu i celu istnienia w związkach z rzeczywistością nauk ścisłych i techniki współczesnej. Ta pierwsza - nadmiernie subiektywna, ta druga - zdążająca do obiektywizacji, oparta na przesłankach racjonalnych, świadomie zrzekająca się zabarwienia indywidualistyczno-subiektywnego na rzecz uniwersalizmu, szukająca swego miejsca w społeczeństwie, na zasadzie - rekompensacyjnie w stosunku do właściwości życia - zawartych w niej cech ładu, spokoju i harmonii. Nie stanowi to naszej lokalnej specyfiki. Ten sam, najogólniej pojęty podział na tendencje: jedną - o przewadze czynnika destrukcyjno-emocjonalnego, drugą - racjonalno-porządkującego w równym stopniu dotyczy sztuki światowej.(...) Początkowo w obrazach o niespotykanych formach wciętych blejtramów, a potem również w rzeźbach i w spektaklach ruchowoświetlnych pt. `Pokazy plastyki animowanej` podejmował [Berdyszak] zagadnienie relatywizmu w odbiorze wizualnym przestrzeni, barwy i światła. W obrazach Berdyszaka wycięte otwory o formach geometrycznych, wśród których przeważały koła, półkola i formy eliptyczne, odgrywały początkowo rolę równorzędną z malarskimi powierzchniami, by z czasem zyskać wobec nich znaczenie dominujące. Podobnie działo się ze stosunkiem przestrzeni i formy w jego rzeźbach. Istotną w nich funkcję spełniał materiał: stopień jego przezroczystości, kolor i możliwości odbijania światła i otoczenia. Zarówno bowiem w malarstwie, jak w rzeźbie najważniejszy moment stanowiły dla Berdyszaka relacje zachodzące między materialnymi elementami jego dzieł a przestrzenią, która je otacza, jest przez nie kształtowana i wyznaczana. Względność związków z rzeczywistością, przeobrażenia kreacji w decydującym uzależnieniu od warunków ich usytuowania, prowokowanie złudzeń zróżnicowania wielkości i wagi form w istocie identycznych - podawały w wątpliwość świadectwo zmysłu wzroku. Równocześnie zacierały granice między twórczą rolą zamierzenia artystycznego a współkreującym je znaczeniem zastanych, gotowych ram rzeczywistości. To zatarcie linii podziału między dziełem sztuki a rzeczywistością u Berdyszaka służyło jako argument przeciwko statyce nawyków myślenia, kwestionowało arbitralność arystotelesowskich przeciwstawień wyrażonych w teorii wyłączonego środka, gdzie A jest tylko A i nie może być B. Dowodziło, że A może być także B, że droga tego przeistaczania jest płynna, a definicja względna. Zakładana przez twórcę stała możliwość przemienności w jego pracach układów zamkniętych w otwarte i odwrotnie (jak np. w `Kołach podwójnych` z lat 1968-1969) była tu dowodem być może najbardziej ewidentnym czy najprostszym. Tak więc w koncepcji twórczej Berdyszaka chodzi nie o efekt plastyczny jego dzieł, ale o intelektualny i emocjonalny sens przekazu, w którym manifestuje się heraklitejski czy dalekowschodni model filozoficzny myślenia. Wiąże on ideę relatywizmu wszelkich zjawisk świata i życia ze zniesieniem jakichkolwiek jednoznacznych definicji i podziałów, a przede wszystkim z postawą kontemplacyjną wobec spoiście pojmowanej wszechrzeczywistości i miejsca w niej człowieka. Artysta otwiera zatem oczom widzów przestrzeń dla medytacji. Obrazy jego i rzeźby mają znaczenie ram wyznaczających obszar pustki. Uwaga widza prowadzona jest środkami plastycznymi ku tym otwartym, niczym nie niepokojonym ekranom, stanowiącym pole swobodnej i nieograniczonej projekcji psychicznego świata każdego z oglądających: jego doznań, myśli i refleksji. W tym sensie pustka w dziełach Berdyszaka posiada najszerszą z możliwych zawartość mentalną, a jednocześnie stanowi szczególną formę sakralizacji przestrzeni. To, obok intelektualnego, także transcendentne traktowanie przez artystę przestrzeni wnosi do jego twórczości pierwiastek magii. Jeśli więc przestrzeń stała się głównym obiektem penetracji artysty i głównym elementem jego języka przekazu, to dlatego, że jest ona dla niego między innymi, a może przede wszystkim, kategorią filozoficzną: kategorią traktowaną jako pierwotna forma bytu i wszelkie formy bytu warunkująca, a nadto niezniszczalna. Gdyby więc szukać dla Berdyszaka powiązań z tendencjami sztuki współczesnej, to bliższą wbrew pozorom okaże się jego postawa tendencji zerowej w sztuce niż postkonstruktywizmowi czy minimal-art. Prace Stażewskiego, Marczyńskiego oraz Chwałczyka i Gostomskiego zaliczyć jeszcze można, choć nie bez zastrzeżeń, do nurtu postkonstruktywizmu, zaś obrazy Popiel i Fedorowicza, jak i konstrukcje z barwnymi, półkolistymi rytmami listew Jana Ziemskiego - do kierunku sztuki optycznej. Ani jednak Berdyszak, Dłubak i Sosnowski, ani Rosołowicz, Opałka i Winiarski nie mieszczą się już w żadnej z tych określoną etykietą opatrzonych klasyfikacji. Łączy ich natomiast między sobą i z poprzednio omówionymi twórcami świadome wyzbycie się indywidualistycznej koncepcji sztuki jako przekazu własnej osobowości, surowa dyscyplina budowy prac i oszczędność w użyciu środków plastycznych oraz przewaga czynnika intelektualnego nad emocjonalnym. Wspólny dla nich mianownik stanowi zatem preferowanie postawy racjonalnej w sztuce. Jest to więź o znaczeniu pryncypialnym, pozwalająca na ich zaszeregowanie w granicach tej samej orientacji (Bożena Kowalska, Jan Berdyszak, Kraków 1979, s. 57-92).

Rzeźbiarz, malarz, grafik, autor instalacji. Studiował rzeźbę w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Poznaniu. Od wczesnego okresu jego twórczość skupiała się na zagadnieniach przestrzeni (cykl "Koła podwójne", 1962-64 i 1967-69). Kolejnym etapem poszukiwań było wprowadzenie do obrazu przestrzeni rzeczywistej w postaci otworu wyciętego w płótnie. Twórczość Berdyszaka obejmuje także akcje efemeryczne. Brał udział w wielu artystycznych imprezach w kraju i zagranicą. Otrzymał Nagrodę Artystyczną Klubu "Od Nowa" w Poznaniu za debiut w dziedzinie malarstwa i rysunku (1960) oraz Nagrodę Artystyczną Miasta Poznania (1994).