Martwa natura, 1956-1958 r.

Prezentowany obraz przestawiający zunifikowaną do granic abstrakcji martwą naturę, powstał w okresie artystycznych studiów artysty, jeszcze przed dyplomem. Jan Berdyszak studiował rzeźbę w poznańskiej Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w latach 1952-1958, a jednocześnie podejmował próby malarskie i graficzne. Dyplom uzyskał z rzeźby w pracowni profesora Bazylego Wojtowicza. Jak wspomina sam autor, omawiana "Martwa natura" powstała w czasie studiów w Poznaniu, w latach około 1956-58, w okresie jego fascynacji "Teorią widzenia" Władysława Strzemińskiego. "Teoria widzenia", będąca zapisem łódzkich wykładów Strzemińskiego (wyd. 1958), powstała w latach 50. zeszłego wieku i stała się inspiracją dla wielu młodych i dojrzałych artystów. "Naszego widzenia nie otrzymaliśmy w postaci gotowej i niezmiennej. Oko nasze ukształtowało się w wyniku długiej ewolucji biologicznej od form mniej doskonałych do tego co, jest teraz. Lecz widzenie to nie tylko bierny odbiór doznań wzrokowych. Otrzymane doznanie poddajemy analizie myślowej, konfrontujemy z odpowiadającymi im odcinkami rzeczywistości, wyjaśniamy sens powstałych stąd wzajemnych związków i przyczyn: jakie doznania i co mówią o obiektywnie istniejącym świecie" - piszący te słowa Strzemiński od czasu wypadku w okopach I wojny światowej był niemal niewidomy. Zawarte w pismach Strzemińskiego tezy o świetle, jego mocy nadawania kształtów przedmiotom i wydobywania z prześwietlenia rzeczywistości o rozmazanych, nieuchwytnych konturach, bardzo mocno wpłynęły na polskie malarstwo połowy i drugiej połowy XX w. Wczesne, a jednocześnie zapowiadające klasyczny, wyrazisty styl Berdyszaka płótno, jest jedną z niewielu prac, dzięki której możemy oglądać wewnętrzną przemianę malarza oraz rozwój osobowości twórczej. "Martwa natura" to system nierównych, w pozornym bezładzie ułożonych plam, o zgaszonej kolorystyce, tworzących świat realnych przedmiotów, zgrupowanych tak aby posłużyły jako modele do malarskiej interpretacji martwej natury.