PEJZAŻ WŁOSKI Z KOBIETAMI NA MULE ORAZ SIEDZĄCĄ PRZY GŁAZIE

Jan Both - `obok Jana Asselijna (...) i Nicolasa Berchema (...) najwybitniej[szy] przedstawiciel italianizującego pejzażu w siedemnastowiecznym malarstwie holenderskim. Uczył się on w pracowni Abrahama Bloemaerta (1564-1651). Zapewne w 1636 r. śladem swego starszego brata Andresa (...) udał się przez Francję do Włoch. (...) W 1638 r. odnotowany został w rzymskiej Akademii Św. Łukasza. Podczas pobytu w Rzymie, silny wpływ wywarła na niego twórczość Claude`a Lorraine`a (1600-1682). Wraz z nim znalazł się w grupie sześciu malarzy realizujących w latach 1631-1637 zamówienie hiszpańskiego ambasadora na serię dwudziestu dwóch obrazów do dekoracji palazzo del Buen Retiro, myśliwskiego pałacyku króla hiszpańskiego Filipa IV w Madrycie [prace te znajdują się obecnie w muzeum Prado]. Po śmierci brata w Wenecji w marcu 1642 r. powrócił do rodzinnego Utrechtu. Stał się tam propagatorem krajobrazu włoskiego, a jego obrazy cieszyły się w Holandii ogromnym powodzeniem, stanowiąc źródło inspiracji dla wielu innych artystów.
Ważnym kompozycyjnie składnikiem w pejzażach [Jana Botha] jest sztafaż nastręczający wielu problemów badaczom jego twórczości. W malarstwie holenderskim XVII w. częsta była bowiem praktyka współpracy dwóch lub trzech wyspecjalizowanych artystów, wspólnie tworzących dane dzieło. (...) W wypadku omawianego obrazu trudno jest z całkowitą pewnością stwierdzić, czy sztafaż wyszedł spod pędzla Botha, czy też któregoś ze współpracujących z nim artystów. Najważniejszym elementem przemawiającym za autorstwem Botha jest `miodowa` świetlistość tonacji całego pejzażu, której nie udało się osiągnąć w żadnym ze znanych mi z autopsji rozlicznych naśladownictw. (...) Rozwiązanie kompozycyjne, elementy składowe pejzażu, brązowozielona tonacja pierwszoplanowych drzew (...) zieleń roślinności, perspektywa barwna, rodzaj sztafażu oraz złocista, `miodowa` kolorystyka całości, są charakterystyczne dla twórczości czynnego w Utrechcie Jana Botha `