Król Stanisław August opuszczający Warszawę, 1893 r.

Prezentowana praca zasługuje na szczególne zainteresowanie z kilku względów. Uwagę zwraca przede wszystkim rzadki u artysty temat. Moniuszko zasłynął bowiem w Warszawie lekkimi, dekoracyjnymi scenami w kostiumie historycznym, przede wszystkim rokoka. "Król Stanisław August opuszczający Warszawę" jest pracą należącą do poważniejszego repertuaru: akademickiego malarstwa historycznego. W oeuvre Moniuszki znane jest jedynie kilka kompozycji tego typu. Jako kontekst dla prezentowanej pracy warto wymienić tutaj niedatowany obraz ze zbiorów MNW, "Król Stanisław August Poniatowski w Petersburgu". Oba płótna ilustrują dramatyczne wydarzenia z końcowych lat życia ostatniego polskiego monarchy. Moniuszko nie tylko daje na nich popis swoich technicznych umiejętności (rysunku uczył się u Gersona w Warszawie i później na petersburskiej akademii), ale także psychologicznej wrażliwości. Mgła spowijająca Wisłę i nastrój ni to poranka, ni to zmierzchu w symboliczny sposób zdają się odnosić do emocjonalnego stanu bohatera obrazu. Sylwetka króla, choć na pierwszy rzut oka ginie wśród postaci świty, odznacza się niezwykłą dostojnością, jest jakby wyjęta z oficjalnych wizerunków Stanisława Augusta. Pieczołowicie odmalowane przez Moniuszkę rokokowe kostiumy, dekoracyjne mundury i bielone peruki nadają scenie melancholijnego uroku.

Syn wybitnego kompozytora, Stanisława. Od roku 1871 uczył się malarstwa w warszawskiej Klasie Rysunkowej u Wojciecha Gersona i Antoniego Kamińskiego, a także prywatnie u Gersona i Dziadulewicza. W roku 1878 studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu. Malował sceny rodzajowe, historyczne, historyczno-rodzajowe i religijne. Jego dzieła wyróżniają się dobrą kompozycją, barwnością, wyczuciem nastroju i stylu epok historycznych. W 1879 na wystawie w warszawskiej Zachęcie, zwrócił uwagę krytyki obrazem "Pierwsze spotkanie Jadwigi z Jagiełłą". Wielokrotnie wystawiał w Zachęcie, w Salonie Krywulta, Salonie Ungra i Salonie Artystycznym, gdzie w roku 1905 odbyła się zbiorowa wystawa jego prac (około 50 obrazów). Wystawiał także w Krakowie, w Łodzi i w Kijowie.