Figura na osi 117, 1961 r.

Przedstawiając przed kilku laty `Figury osiowe` Jana Lebensteina w amerykańskim miesięczniku `ARTS` pisałem, że nowojorskie panie, z dumą patrząc na `swojego Lebensteina`, byłyby zdumione, gdyby wiedziały, że te hieratyczne formy są kryptogramami i że zamiast modnej abstrakcji na ścianie ich salonu wiszą pieczęcie Erosa i Thanatosa. Od tego czasu motyw miłości i śmierci, dawniej oczywisty tylko w `prywatnych` rysunkach Lebensteina, a w dziele malarskim filtrowany i transponowany, wybuchł w tym dziele otwarcie. Mylą się ci, którzy zaliczają ten proces do przemian bardziej ogólnych, związanych z `nowa figuracją`. Żaden prąd, żadna moda, żaden wzgląd zewnętrzny nigdy nie zaważył na twórczości Lebensteina. Myślę, że wprost przeciwnie, właśnie obawa przed nieporozumieniami, jakie może stwarzać powodzenie, obawa przed utrwaleniem `popisu` osiowego zburzyła ten mur, za którym czaiły się głębinowe stwory, dotychczas przemawiające wystukiwanym zza ściany szyfrem. Istnieją w historii malarstwa momenty, w których najważniejsze dzieła są z `ruchów` i `prądów`. Żyjemy dziś w chwili szalonego przyspieszenia ruchów i prądów, natychmiastowej osmozy między sztuką i naskórkiem społecznego życia: afisze i komiksy dają pop-art, który z kolei żywi komiksy i afisze, zaś iluzjonizm `opu` w tautologicznym mgnieniu oka przechodzi na suknie, krawaty i guziki. Decyzja Lebensteina wydaje mi się paradoksalnie zgodna z `duchem czasu`, w którym - na jak długo? - wielkie dzieła mogą zrodzić się tylko `na marginesie`. Ten margines jest dzisiaj marginesem wyobraźni będącej kluczem do prawdy (Konstanty A. Jeleński, Jan Lebenstein, "Oficyna Poetów i Malarzy", Londyn 1966, nr 3).

Studiował w krakowskiej ASP. Związany był z Grupą Krakowską. Debiutował w 1948 na I Wystawie Sztuki Nowoczesnej w Krakowie. Wystawiał też razem z międzynarodową grupą Phases. Wziął udział w wystawie w warszawskim Arsenale "Przeciw wojnie, przeciw faszyzmowi" w 1955, gdzie zdobył nagrodę. Pracował jako pedagog w ASP do czasu przejścia na emeryturę w 1998 roku. W 1986 otrzymał niezależną Nagrodę im. Jana Cybisa. Malarstwo artysty bliskie surrealizmowi od wczesnej młodości - fantastyczne stwory i postacie w wyimaginowanych pejzażach - ewoluowało w kierunku abstrakcji. Od lat 70. podejmował tematykę religijną. Oprócz sztuk plastycznych Tchórzewski zajmował się poezją. Zbiór wierszy z lat 1988-96, pt. "Wieczny początek gwałtownej chwili" ukazał się pośmiertnie w roku 2003.