ODWRÓT SPOD MOSKWY (UŁANI), 1927

Temat odwrotu spod Moskwy wielkiej armii napoleońskiej pojawiał się w twórczości Jerzego Kossaka wielokrotnie. Artysta malował zarówno wielkie kompozycje ukazujące brodzącą w kopnym śniegu, wyczerpaną armię, której ukazuje się sfinks, symbol ich zwycięskiej kampanii egipskiej (1796-1801), jak i kameralne obrazy przedstawiające żołnierzy błąkających się po zaśnieżonych lasach, ogrzewających się przy ogniskach czy szukających kwater w chłopskich chatach. (por.: K. Olszański, Jerzy Kossak, Wrocław, Warszawa, Kraków 1992, il.55, 56, 58, 52, 57, 59,60, 61,). Prezentowana praca, najbardziej kompozycyjnie zbliżona do Powrotu spod Moskwy roku 1928 (op. cit., poz. kat. 62, s.46, il. 62) ukazuje, widzianą od tyłu grupę ułanów, z których pierwszoplanowy zsiadł już z wyczerpanego konia i prowadzi go za uzdę, a zasnute burzowymi chmurami niebo i zasypane śniegiem pola wzmagają nastrój męczącego odwrotu pokonanych żołnierzy. Jerzy Kossak - najmłodszy przedstawiciel malującej rodziny Kossaków - warsztatu uczył się od najmłodszych lat w pracowniach ojca i dziadka. Stale mieszkał w Krakowie. W czasie I wojny światowej służył w wojsku austriackim. W latach 1925-26 podróżował wraz z ojcem po dworach Wielkopolski, gdzie na zamówienie tamtejszego ziemiaństwa wykonywał liczne obrazy i portrety; niektóre sygnowane wspólnie z ojcem. Jego twórczość zdominowała tematyka batalistyczna. Malował sceny z powstania listopadowego, epopei napoleońskiej, I wojny światowej i batalii 1920 roku. Często powtarzał też motywy rodzajowe z ułanem, koniem i dziewczyną oraz sceny z polowań, napadów wilków i wesel. Obrazy artysty zawsze cieszyły ę dużą popularnością.