Rachanie

LEWCZYŃSKI Jerzy
Urodził się w Tomaszowie Lubelskim. Absolwent Politechniki Śląskiej w Gliwicach. Żołnierz AK (1943-1945). Od 1956 roku jest członkiem Związku Polskich Artystów Fotografików. Od 1988 do 1993 był wykładowcą Wyższego Studium Fotografii ZPAF w Warszawie.
W latach 90. sformułował ostatecznie teoretyczną koncepcję "archeologii fotografii", nad którą pracował od końca lat 60. Na jej temat napisał: "Archeologią fotografii nazywam działania, których celem jest odkrywanie, badanie i komentowanie zdarzeń, faktów, sytuacji dziejących się dawniej w tzw. przeszłości fotograficznej. Dzięki fotografii, ciągłość wizualnego kontaktu z przeszłością stwarza możliwości poszerzania oddziaływania dawnych warstw kulturotwórczych na dzisiejsze." Zajmuje się także historią fotografii i krytyką oraz publicystyką związaną z fotografią. W 1999 roku opublikował "Antologię fotografii polskiej 1839-1989" (Bielsko-Biała 1999), która jest pierwszą tego typu publikacją w Polsce.
Fotografię amatorsko uprawiał od czasów II wojny światowej. Poważniej zainteresował się nią na początku lat 50. W latach 1957-60 był członkiem nieformalnej grupy skupiającej oprócz niego Zdzisława Beksińskiego i Bronisława Schlabsa, wraz z nimi był uczestnikiem pokazu zamkniętego w Gliwickim Towarzystwie Fotograficznym w 1959 roku, nazwanego przez krytyka sztuki Alfreda Ligockiego "Antyfotografią".Od końca lat 60. (m.in. na ekspozycji Fotografii Subiektywnej w 1968) rozwijał własny styl, pełen odniesień do fotografii amatorskiej, w tym własnej rodzinnej, sięgającej czasów dzieciństwa i przeżyć wojennych. Inspirował się także, podobnie jak w latach 50. neorealizmem włoskim - filmem fabularnym. W swej twórczości potrafił być ironiczno-sarkastyczny w stosunku do rzeczywistości z czasów PRL oraz do samego siebie, czemu dał wyraz w wielu pracach nazywanych ogólnie Fototeatrem. W latach 80. i 90. XX oraz na początku XXI wieku powstały prace komentujące specyficzną polską rzeczywistość. Od końca lat 80. można mówić o świadomym wpływie fotografii Lewczyńskiego na twórczość wielu fotografów polskich (np. Wojciecha Prażmowskiego).
Ma na swoim koncie liczne wystawy krajowe, m.in. Krzywe Koło, Warszawa, 1958; Fotografia Subiektywna, Kraków, 1968; Fotografowie Poszukujący, Warszawa, 1971; Stany Graniczne Fotografii, Katowice, 1971. Brał także udział w wystawach fotografii polskiej za granicą, m.in.: Beksiński - Lewczyński - Schlabs w Kolonii w 1959 roku, Fotografia Polska pokazywana w USA, Paryżu, Berlinie, Londynie, Moskwie w roku 1979.

Prace Lewczyńskiego znajdują się w zbiorach: Muzeum Sztuki w Łodzi, Muzeum Narodowego we Wrocławiu, Muzeum Historii Fotografii w Krakowie, Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu, Muzeum w Gliwicach, Muzeum Folkwang w Essen, Musée de l'Elisée w Lozannie.