Dziewczyny na statku, 1981 r.

"Chciałbym, aby to było cielesne, aby to było ciało subtelne ze wszystkimi właściwościami ciała realnego. Cała sprawa polega na tym, aby jak najwięcej elementów rzeczywistości biologicznej wprowadzić na wyższe piętra świadomości. Ale to jest bardzo trudne. Bardzo rzadko się udaje. Z chwilą bowiem, gdy swoje malowidło zanadto obciążę elementami pewnych uwarunkowań biologicznych, przestaje ono być ikoną. I odwrotnie, przez zbytnie wysublimowanie postaci powstaje symbol. A tu chodzi o to, aby ta `winda` jadąca na wyższe piętra świadomości mogła jak najwięcej udźwignąć". (Jerzy Nowosielski, cyt za: Zbigniew Podgórzec, Wokół ikony. Rozmowy z Jerzym Nowosielskim, Warszawa 1985, s. 76).

Biografia Jerzego Nowosielskiego jest tak spoista, że nie sposób wybrać z niej jednego punktu, który umożliwiłby otwarcie narracji. Kusi tradycyjny, vasariański schemat opowieści rozpoczynający się od "artysta urodził się...", albo zakreślenie "tła" na którym rozgrywała się jego sztuka. Nowosielski - choć w pełni zależny od czasu, w którym przyszło mu żyć i środowiska - pozostaje jednak wyosobniony.
To "wyosobnienie" daje o sobie znać bardzo wcześnie. Już jako nastolatek Nowosielski przeżywa fascynację malarstwem ikonowym, zupełnie wtedy przez historię sztuki marginalizowanym. W krąg krakowskiej awangardy wchodzi bardzo wcześnie, jesienią 1940 roku - ma wtedy 17 lat i studiuje na jednym roku z Ewą Jurkiewicz - przyszłą żoną Tadeusza Kantora. Związki między artystami zacieśniają się od 1943 roku. Kantor wspominał po latach, że w czasie okupacji "Nowosielski miał początki nostalgii bizantyńskiej. Niemniej jego akty były wyrazem sadyzmu, a jabłka i gruszki w martwych naturach wyglądały jak resztki po kataklizmie Pompei" (T. Kantor, Teatr niezależny w latach 1942-1945, "Pamiętnik Teatralny", z. 1-4, 1963). Swoje prace wystawiał Nowosielski razem z Grupą Młodych Plastyków w Krakowie i w Warszawie (w Klubie Artystów i Naukowców). Jeden z jego obrazów został w 1948 roku wystawiony w Nowym Jorku na wystawie organizowanej przez Fundację Kościuszkowską. Tego samego roku na Wystawie Sztuki Nowoczesnej osiem prac Nowosielskiego zajęło prawie całą ścianę galerii. Artystę z entuzjazmem odnotowała wtedy krytyka, m.in. Helena Blum i młody, przyjaźniący się z Nowosielskim Mieczysław Porębski. Kiedy nasilała się socrealistyczna propaganda, Nowosielski, choć wcześniej należący do Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej, wystąpił z ostrym sprzeciwem. Po zwolnieniu Kantora z ASP dobrowolnie wycofał się z jej życia i za namową żony przeprowadził do Łodzi. Wrócił do Krakowa w 1956 roku na monograficzną wystawę w Domu Plastyków, tym samym, w którym Kantor niebawem wskrzesi Grupę Krakowską. Nowosielski malował w tym czasie nie tylko obrazy, ale także polichromie dla kościołów i cerkwi. W sztuce Nowosielskiego z tego okresu, dotychczas pozostającej pod silnym wpływem sztuki wschodniej, widać coraz wyraźniejsze fascynacje abstrakcją. Nasilą się one na tyle, że w styczniu 1957 roku w ulotce towarzyszącej wystawie artysty w łódzkim CBWA wyznawał on: "W czasie pracy w ostatnim roku stwierdziłem, że wszelka figuratywność jest dla mnie przeszkodą w spontanicznym stwarzaniu efektów plastycznych, które by mnie w pełni zadowalały". W ankiecie "Przeglądu Kulturalnego" z 25-30 kwietnia 1957 roku jako źródła inspiracji jednym tchem wymienia: "malarstwo staroegipskie, ikona bizantyjska XII-XV w., Tadeusz Kantor". Chociaż Nowosielski coraz częściej flirtuje w latach 50. z abstrakcją, krytyka nieustannie skupia się na prymitywizmie, rzeczowości i konkretności jego prac: "Surowy smak ikon - pisał Andrzej Osęka - tkwi może w intrygującej płaskości form, w sztywności konturu, jak też na pewno w antyestetycznym, obsesyjnym zamiłowaniu do pospolitych znamion codziennej wegetacji, która każe artyście podkreślać krawieckie szczegóły jednorzędowych marynarek, szwy, szpiczaste kołnierzyki" (A. Osęka, Ikony, "Po Prostu", nr 14, 1957). Jedna chyba Joanna Guze rozgryza wtedy tajemnicę Nowosielskiego. Pisze: "(...) wbrew dość rozpowszechnionym opiniom, wartość malarstwa Nowosielskiego to nie ów wysilony nieco prymitywizm, ale po prostu sztuka malowania, którą Nowosielski opanował jak niewielu z jego pokolenia" (Joanna Guze, Jerzy Nowosielski, Salon "Po Prostu", "Sztandar Młodych" nr 76, 30.03.1957).
W 1957 roku Nowosielski razem z Oskarem Hansenem, Aliną Szapocznikow, Henrykiem Stażewskim i Mieczysławem Porębskim wchodzi w skład komitetu organizacyjnego II Wystawy Sztuki Nowoczesnej w Zachęcie. Nie tylko jest koordynatorem, ale również wystawia na niej cztery prace. W tym samym mniej więcej czasie zostaje wykładowcą łódzkiej PWSSP. W 1958 wystawia z Grupą Krakowską, potem w Pradze i Berlinie. Pod koniec roku jedzie do Francji. W 1959 roku pokazuje obrazy w Wenecji, Genewie, Amsterdamie i na Biennale w São Paulo; jego współorganizatorem jest Ryszard Stanisławski, który niebawem umożliwi Nowosielskiemu kontakt z kuratorem MoMA, Peterem Selzem. Nowosielski na przełomie lat 50. i 60. zmuszony jest zręcznie żonglować swoimi obrazami tak, aby możliwe było ich wystawianie. Jak pokazuje to zachowana korespondencja artysty, biły się o niego w tym czasie galerie w Polsce i kuratorzy wystaw prezentowanych poza granicami kraju. Jesienią 1960 roku jeden z obrazów Nowosielskiego, "Wiolonczelista", został wytypowany do Nagrody Guggenheima w Nowym Jorku. Amerykańska publiczność może wiosną kolejnego roku oglądać jego prace w Chicago w Contemporary Art Gallery, gdzie wystawia razem z Brzozowskim, Dominikiem i innymi twórcami związanymi z Grupą Krakowską. Następnie ma miejsce wystawa "15 Polish Painters" w Nowym Jorku i "Peintres polonaises" w Galerie Charpentier w Paryżu. Tryumfalny pochód sztuki Nowosielskiego doprowadza do wielkiej retrospektywy w stołecznej Zachęcie w 1963 roku, dwa miesiące po czterdziestych urodzinach artysty.


W 1940 rozpoczął studia w krakowskiej Kunstgewerbeschule. Od 1944 członek Polskiej Akademii Umiejętności. Członek Grupy Młodych Plastyków i Grupy Krakowskiej. W latach 1976-92 był profesorem ASP w Krakowie. Malarz, rysownik, scenograf, twórca kompozycji figuralnych, martwych natur, aktów, pejzaży i obrazów sakralnych, w których łączył elementy nowoczesne z wpływami sztuki bizantyjskiej. Jego niepowtarzalny styl charakteryzuje się stosowaniem płaskiego układu barwnych plam obwiedzionych czystą linią konturu i syntetyzującym widzeniem codzienności. Jest autorem licznych polichromii w kościołach (m. in. w kościoła św. Ducha w Nowych Tychach, kościoła w Wesołej k. Warszawy, cerkwi w Lourdes we Francji) oraz ikonostasów (m. in. w cerkwi Zaśnięcia Matki Bożej w Krakowie). Prace artysty znajdują się w licznych zbiorach muzealnych w Polsce i w kolekcjach prywatnych (USA, Kanada, Francja, Niemcy). W 1993 został laureatem Nagrody Wielkiej Fundacji Kultury za wybitne osiągnięcia w dziedzinie kultury.