SZLACHCIC RATUJĄCY PARAMENTA, 1882

Obraz przedstawia scenę z siedemnastowiecznych wojen - polskiego żołnierz ratującego sprzęty kościelne, uciekając z nimi w wpław wraz z koniem przez rzekę z rabowanej przez wroga i płonącej miejscowości.

Józef Krzesz-Męcina od najmłodszych lat interesował się malarstwem. W r. 1877 wstąpił do krakowskiej Szkoły Sztuk Pięknych, gdzie początkowo był uczniem W. Łuszczkiewicza. Miał zamiłowanie do malarstwa historycznego, jako uczeń SSP skomponował wiele kartonów przedstawiających wielkich wodzów polskich, m. in. Śmierć Zawiszy pod Gołubiem, Czarniecki zdobywający wyspę Alsen, Chodkiewicz pod Kirholmem, Zamoyski pod Byczyną, Sobieski pod Chocimem. W r. 1881 r. otrzymał od Tow. Przyjaciół Sztuk Pięknych stypendium Unii Lubelskiej (przeznaczone dla 2 uczniów krakowskiej SSP). W r. 1881 przeszedł na oddział kompozycyjny. Namalował wtedy Powrót Kozaków z Carogrodu; obraz spodobał się Matejce, który przyjął do swojej tzw. «majsterszuli» młodego artystę. Pod kierunkiem Matejki (w l. 1882-4) stworzył obrazy o tematyce historycznej, jak Wjazd Sobieskiego do Wiednia, Król Jan Kazimierz we Lwowie, Husarz, Przechwałki wojenne, a przede wszystkim często wystawiana Bitwa pod Orszą (1884). Już w tym okresie malował pierwsze portrety. W r. 1884 uzyskał w Wydziale Krajowym stypendium na wyjazd za granicę i w r. 1886 wyjechał do Paryża. Tam był uczniem w szkole J. P. Laurensa; jego nauczycielami byli malarze Henri Martin, F. Humbert i Davat. Kształcił się w kompozycji, malował dużo portretów. Brał udział w wystawach paryskich i współpracował z wydawnictwami (Hachette) i czasopismami francuskimi ("L’Illustration", "Figaro Illustré"). Dla "L’Illustration" wykonał studia alkoholików z paryskiego szpitala. Na podstawie tych szkiców (już w kraju, w r. 1900) powstał obraz olejny Alkoholicy w szpitalu św. Anny w Paryżu, często eksponowany.