Akt na kanapie z różową poduszką, 1923 r.

POCHODZENIE:
- zakup Stefana Oderfelda z paryskiej pracowni arytsty
- spadkobiercy Stefana Oderfelda
WYSTAWIANY:
- Józef Pankiewicz 1866-1940. Życie i dzieło. Artyście w 140. rocznicę urodzin, Muzeum Narodowe w Warszawie, styczeń - marzec 2006
LITERATURA:
- Józef Pankiewicz 1866-1940. Życie i dzieło. Artyście w 140. rocznicę urodzin, Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 2006, poz. I.306, s. 129 (il.)

Rodzina Oderfeldów stanowiła najważniejszy krąg protektorów Józefa Pankiewicza. Adam (1856-1910) był wziętym warszawskim prawnikiem, opiekunem artystów i twórcą salonu artystycznego, który stanowił jedno z najważniejszych miejsc wymiany idei artystycznych w Warszawie doby modernizmu. Na jego zamówienie młody Pankiewicz stworzył swoje wczesne arcydzieło, „Portret dziewczynki w czerwonej sukience” (1897, Muzeum Narodowe Kielce). Dzieło przedstawia Józefę Oderfeldównę, primo voto Olszewicz (1890-1954). W kolejnych latach Pankiewicz portretował członków rodziny, Adama, jego żonę Janinę (1864-1924) oraz pozostałe dzieci, Anielę, Karolę oraz Stefana. Stefan (1892-1944), syn Adama, był cenionym warszawskim adwokatem oraz, jak jego ojciec, mecenasem Pankiewicza. Od 1924 roku zajmował się interesami artysty w Warszawie oraz pośredniczył w transakcjach związanych z jego obrazami. W latach 1924-34 miał wyłączność na sprzedaż jego prac w Polsce. Prezentowane na aukcji prace pochodzą z rodzinnej kolekcji Oderfeldów i były nabywane bezpośrednio przez Stefana z paryskiej pracowni Pankiewicza w latach 20. XX stulecia.

Od końca Wielkiej Wojny Pankiewicz czynił starania celem wznowienia kontaktów z krakowską Akademią Sztuk Pięknych. W 1919 roku nosił się z zamiarem utworzenia Polskiego Instytutu Sztuk Pięknych w Paryżu, na co jednak nie pozwoliła sytuacja finansowa instytucji. Artysta, uprzednio wykładowca Akademii, do 1923 roku przebywał na bezpłatnym urlopie. W tym roku, 1 marca, podjął na nowo obowiązki dydaktyczne. Wykładał na kursie malarstwa i grafiki, a w kolejnym roku jego studenci, chcąc podjąć samodzielne studia w bliskości nowoczesnej sztuki francuskiej, wyjechali do Paryża, tworząc Komitet Paryski, jedną z ważniejszych polskich formacji artystycznych doby dwudziestolecia międzywojennego. W pierwszej połowie lat 20. Powstaje seria malarskich aktów w pracowni. Pankiewicz mierzy się w nich z wielkim tematem dawnego malarstwa europejskiego, być może paralelnie do swoich aktywności na polu akademickim. W „Akcie na kanapie z różową poduszką” artysta ujął modelkę w trudnym do oddania skrócie perspektywicznym. Malarz z maestrią użył subtelnych zestrojeń barwnych, uzyskując wrażenie naturalności ciała. Zdradzający fascynację sztuką Tycjana i Rembrandta, prezentowany obraz to znakomita egzemplifikacja batalii artysty o malarstwo czyste, wolne on anegdoty, a bogate w walory stricte malarskie.

W latach 1884 - 85 uczył się w warszawskiej Klasie Rysunkowej pod kierunkiem Wojciecha Gersona i Aleksandra Kamińskiego, następnie wraz z Władysławem Podkowińskim wyjechał do Petersburga, aby w latach 1885-86 przebywać na stypendium w tamtejszej Akademii Sztuk Pięknych. W 1889 obaj artyści udali się do Paryża; tam jego obraz "Targ na jarzyny na placu za żelazną bramą" (1888 r.) został nagrodzony srebrnym medalem na Wystawie Powszechnej. Zapoznawszy się z pracami impresjonistów po powrocie do Warszawy w 1890 roku, starał się przenieść na rodzimy grunt francuskie trendy malarskie. Nawiązujący do impresjonizmu "Targ na kwiaty przed kościołem Św. Magdaleny w Paryżu" (1890 r.) spotkał się z nieprzychylnym odbiorem polskiej krytyki i publiczności, która doradzała malarzowi wizytę u okulisty. W latach następnych twórczość artysty pozostawał pod wpływem symbolizmu - tworzył nastrojowe nokturny o ciemnym, niemal monochromatycznym kolorycie: Rynek Starego Miasta w Warszawie nocą (1892) Dorożka nocą (1896), Łabędzie w ogrodzie Saskim (1896) Park w Duboju (1897). Inspirowany m.in. twórczością Jamesa Whistlera stworzy cykl nastrojowych portretów m.in. Portret Dziewczynki w czerwonej sukni (1897), Portret Pani Oderfeldowej z córką (1897, nagrodzony na Wystawie Powszechnej w Paryżu złotym medalem). W 1897 roku został członkiem krakowskiego Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka”. W latach 1897-1906 podróżował po zachodniej Europie zwiedzając Holandię, Belgię, Włochy, Anglię, Niemcy i Francję. Kolejne wakacyjne wizyty we Francji - od 1908 roku, kiedy nawiązał przyjaźń między innymi z Pierrem Bonnardem i Felixem Fénéonem - zaowocowały szeregiem obrazów i akwafort przedstawiających widoki Concarneaux, St. Valery en Caux, Collioure, Saint-Tropez, Vernon i Giverny. Prezentowany obraz pochodzi z tego okresu twórczości artysty. W roku 1906 został profesorem ASP w Krakowie. Zaświadcza o tym m.in. seria martwych natur w tym najznakomitsza Martwa natura z owocami i nożem (1909). Wojenne lata 1914-19 spędził w Hiszpanii, gdzie zaprzyjaźnił się z Robertem Delaunayem, któremu zawdzięcza zmianę stylu. Płótna ‘okresu hiszpańskiego’ cechuje geometryzacja (wpływ kubizmu) oraz intensywność płasko kładzionych barw - wpływ fowizmu. W latach 20. zainicjował nurt polskiego koloryzmu nawiązujący do twórczości francuskich postimpresjonistów. Jako pedagog patronował grupie malarzy i grafików skupionych w Komitecie Paryskim zwanych potocznie kapistami. W jej skład wchodzili m.in. Jan Cybis, Artur Nacht-Samborski, Józef Czapski, Zygmunt Waliszewski i Piotr Potworowski. Od 1923 roku został ponownie profesorem ASP w Krakowie, a od 1925 roku kierował filią tej uczelni w Paryżu. Lata powojenne przynoszą kolejną zmianę stylu Pankiewicza. Stopniowo rezygnował z czystego, intensywnego, dekoracyjnego koloru na rzecz malarstwa walorowego, będącego obiektywną wizją rzeczywistość. Częstym tematem powojennych prac malarza są „pejzaże z puszystymi koronami drzew” okolic Sanary, Cassis i La Ciôtat.

PODATKI I OPŁATY:
- Do kwoty wylicytowanej doliczana jest opłata aukcyjna. Stanowi ona część końcowej ceny obiektu i wynosi 18%.