Sylweta Ludwika Pugeta - element environment, 1973 r.

Do rangi symbolu podniósł Józef Szajna postać wybitnego rzeźbiarza, profesora krakowskiej ASP, Ludwika Pugeta, który zginał w Auschwitz w 1942 roku, a którego sylwetę wykorzystywał kilkakrotnie w swoich instalacjach i scenografiach: "Reminiscencjach" (1969), spektaklu "Replika" (1973) oraz w environment "Sylwety i Cienie" (1973). W pracach tych zestawiał zresztą przeskalowane obozowe zdjęcie wybitnego starego artysty, z własnym obozowym zdjęciem - podobizną przyszłego artysty. Warto wspomnieć, że do niemieckiego obozu koncentracyjnego Ludwik Puget trafił po aresztowaniu w Domu Plastyków przy ulicy Łobzowskiej w Krakowie, gdzie w czasie wojny pracował jako kelner. Jego ostatnią pracą jest portret psa, wykonany już w obozie.

"Reminiscencje" Józefa Szajny powstały jako zadokumentowanie w ramach wystawy 150-lecia Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie okresu lat 1939-45, kiedy uczelnia była przez Niemców zamknięta, a jej profesorowie wymordowani. Szajna nakleił na olbrzymią płytę powiększenie zdjęcia obozowego prof. Ludwika Pugeta. Fotografia została z płyty wycięta. Tak powstała brama pustki po nieobecnych, przez którą wszyscy widzowie musieli do sali przechodzić. Z głębi aranżacji spoglądał na nich prof. Puget ze swego zdjęcia w oświęcimskim pasiaku. Ważny element instalacji stanowił powiększony fragment autentycznego rejestru obozowego z nazwiskami 169 więźniów, odnotowanych jako "tak zwana grupa artystów" z Krakowa, z adnotacją, że "zmarli" 27 maja 1942. Sala zastawiona była lasem sztalug z nazwiskami i fotografiami zabitych przez okupanta artystów. "Reminiscencje" pokazane były następnie w Warszawie i reprezentowały Polskę na XXXV Biennale Sztuki w Wenecji w 1970, wszędzie budząc najwyższe uznanie widzów i prasy. Motyw sylwety Ludwika Pugeta powtórzony został następnie w spektaklu "Replika" i environment "Sylwety i Cienie" (1973).

Scenograf, reżyser teatralny, malarz, grafik. Studiował w krakowskiej ASP. Początki twórczości malarskiej i graficznej artysty przypadają na lata 50. Początkowo zafascynowany był sztuką informel, stosował technikę kolażu, w latach 60. coraz wyraźniej zmierzał w kierunku asamblażu - akcentował fakturę kompozycji, aplikując fragmenty gotowych przedmiotów. Do tragicznych doświadczeń wojennych nawiązał też w malarstwie z lat 80. i 90., w którym odwołał się zarówno do doświadczeń sztuki figuratywnej, jak ekspresjonizmu abstrakcyjnego. Reprezentował Polskę m.in. na Biennale w Wenecji (1970 i 1990) oraz na Biennale w Sao Paulo (1979 i 1989).