Praca dwustronna: Tatarów oraz szkice

KOSSAK Karol
Karol Juliusz Kossak – akwarelista i rysownik. Wnuk Juliusza, bratanek Wojciecha, stryjeczny brat Jerzego Kossaków. 

Był synem Stefana Kossaka, dyrektora Galicyjskiego Banku Krajowego i Ewy z Mikolaschów.  Już jako gimnazjalista pobierał lekcje u Stanisława Kaczora Batowskiego i Zygmunta Rozwadowskiego. W roku 1914 w Wiedniu rozpoczął studia malarskie u Kazimierza Pochwalskiego, lecz zmuszony był je przerwać, gdyż został powołany do wojska. Po zakończeniu wojny wznowił naukę na krakowskiej Akademii pod kierunkiem Ignacego Pieńkowskiego i Władysława Jarockiego (1918-1921). Równocześnie kształcił się w pracowni Wojciecha Kossaka. Po ukończeniu studiów powrócił do Lwowa, gdzie podjął pracę jako nauczyciel rysunku w jednym z tamtejszych gimnazjów (1921-1927). W roku 1925 artysta pozyskał pierwsze duże zamówienie na portrety koni ze stadniny księcia Romana Sanguszki w Gumniskach koło Tarnowa. Rok później ukazała się książka Zofii Kossak-Szczuckiej „Kłopoty Kacperka, góreckiego skrzata” z jego ilustracjami. W roku 1927 ożenił się z Wandą z Czerkawskich i zamieszkał wraz z żoną w jej rodzinnym majątku w Jakimowie. Po narodzinach córki Teresy w roku 1934 Kossakowie przeprowadzili się do Tatarowa nad Prutem, w Karpatach Wschodnich. Tam też wybudowali pensjonat „Teresa”, którego prowadzeniem zajęła się Wanda. W tym czasie artysta kilkakrotnie wystawia swe prace w Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych we Lwowie. W jego twórczości z tego okresu dominują pejzaże górskie, nade zaś wszystko motywy huculskie, które pojawiać się będą także w późniejszych latach. Te właśnie przedstawienia widnieją na wydanej w 1939 roku przez wydawnictwo Książnica-Atlas serii pocztówek, jaka niewątpliwie przyczyniła się do spopularyzowania jego twórczości. W roku 1943 willa wraz z pracownią i całym dotychczasowym dorobkiem artysty spłonęła. Kossakowie opuścili Tatarów i przez kolejnych sześć lat zmieniali miejsca zamieszkania. W roku 1948 osiedlili się w Ciechocinku, gdzie spędzili resztę życia.

W roku 1954 artysta został przyjęty do Związku Polskich Artystów Plastyków. Znów też zaczął uczestniczyć w życiu artystycznym biorąc udział w wystawach zbiorowych. Jego twórczość prezentowana była także na wystawach indywidualnych w Toruniu i Ciechocinku. W roku 1974 miała miejsce jego wystawa jubileuszowa, zaś rok później artysta został odznaczony z okazji pięćdziesięciolecia twórczości.

W Ciechocinku artysta był postacią powszechnie znaną i lubianą. Postać subtelnego, jednak obdarzonego ciętym humorem akwarelisty wywodzącego się ze znakomitego artystycznego rodu, zapisała się w pamięci mieszkańców miasteczka i jest żywa do dnia dzisiejszego. Stąd też w setną rocznicę urodzin malarza na ścianie domu, w którym mieszkali Kossakowie, umieszczono pamiątkową tablicę. W tym dniu zorganizowano także wystawę, na której eksponowano prace wypożyczone od mieszkańców Ciechocinka. W roku 2006 natomiast Aleję Bzów przemianowano na Aleję Karola Kossaka, umieszczając na niej jednocześnie poświęcony jego pamięci monument. W roku 2009 miasto wydało tekę Karola Kossaka zawierającą obrazy przedstawiające sceny z życia Ciechocinka.

Karol Kossak posługiwał się głównie akwarelą, dużo też szkicował. Stałym motywem jego twórczości są konie, które rysował od najmłodszych lat „z natury, z wyobraźni i z pamięci”. O mierze talentu Kossaka świadczą słowa jego córki Teresy, iż „potrafił narysować konia kilkoma kreskami – zaczynając od kopyta, ogona, czy oka”. Do mniej znanych należą prace przedstawiające sceny rodzajowe, portrety zwierząt, rysunki satyryczne, karykatury, a także baśniowe „fantazje”.  Od końca lat 50. jego rysunki były publikowane na łamach czasopism:  „Koń Polski”, „Łowca Polski”, „Żołnierz Polski”, „Chłopska Droga”. W latach 60. artysta na zlecenie Ministerstwa Rolnictwa projektował dyplomy dla hodowców koni.  Kossak jest także autorem dwóch fresków; pierwszy wykonany w mieszkaniu prywatnym obecnie znajduje się w zbiorach Muzeum Warszawy, drugi – zrealizowany w Szpitalu Dziecięcym na Saskiej Kępie nie zachował się do dnia dzisiejszego. 

W roku 2013 nakładem wydawnictwa PIW ukazała się biografia artysty autorstwa jego córki Teresy, p.t.: „Kossak nieznany”. W rok później w Muzeum Łowiectwa i Jeździectwa w Warszawie została otwarta wystawa monograficzna „Kossak nieznany. Rysunki i akwarele Karola Kossaka” (5 listopada 2014 – 15 lutego 2015, kurator Emilia Bzicka). Równocześnie w Salonie D.A. Artissima zaprezentowano wystawę kolekcjonerską p.t. „Karol Kossak – w kręgu rodzinnej tradycji”.