ALINA, OK. 1879-1881 R.

Wyczółkowski mógł rozpocząć pracę nad "Aliną" około 1879 roku. Sam pomysł podjęcia tego tematu pojawił się w twórczości artysty w 1876 roku, o czym dowodzi, zaginiony dziś, ołówkowy szkic martwej Aliny leżącej w zaroślach. Podjęcie tematu dzieła Juliusza Słowackiego mogło wynikać z zachęty Jana Matejki, który w dramacie Słowackiego dopatrywał się alegorii narodowych dziejów. Wpływ na Wyczółkowskiego mógł mieć również teatr krakowski, który od 1868 roku wystawiał Balladynę, z Antoniną Hoffman w roli głównej. Wyczółkowski w swoich wspomnieniach daje do zrozumienia, że prace nad obrazem kontynuował we Lwowie, gdzie zamieszkał po zakończeniu studiów przez kilka miesięcy w latach 1880-1881. Adam Chmielowski, który odwiedził Wyczółkowskiego w jego pracowni we Lwowie, miał okazje zobaczyć powstającą Alinę i zwrócił jej autorowi uwagę, że powinien potraktować temat jak legendę, nie w tak realistycznie. W ten sposób zainspirował powstanie drugiej wersji obrazu, ze zmienionym ujęciem, dostosowanym do baśniowego charakteru "Balladyny". Przez wiele lat była ona własnością lwowskiej rodziny wydawców i księgarzy - Altenbergów. Bardzo długo trwano jednak w przekonaniu, że Wyczółkowski nigdy nie dokończył pierwszej wersji i jedynie ślady pierwotnej kompozycji znajdują się pod malarską warstwą idealizowanego ujęcia. Jednak pierwotny obraz został ukończony, a Wyczółkowski zadedykował go Michałowi Bałuckiemu, zajmującemu się wówczas krytyką artystyczną i literacką, wielbicielowi twórczości Juliusza Słowackiego. Dopiero w 2002 roku po raz pierwszy zaprezentowano go szerokiej publiczności na wystawie monograficznej artysty w Muzeum Narodowym w Krakowie. Alina jest dziełem klasy muzealnej. Odzwierciedla budzącą się popularność utworów, pozostającego za życia w cieniu Adama Mickiewicza, wieszcza. W malarstwie polskim jest jednym z pierwszych dzieł powstałych pod wpływem dzieł Słowackiego. Jesienią 2009 roku krakowskie Muzeum Narodowe zorganizowało dla donatorów uroczystą prezentację obrazu, poszukując możliwości pozyskania go do swoich zbiorów.