KACZEŃCE, 1903 R.

Spośród artystów okresu Młodej Polski, Leon Wyczółkowski jest być może tym, którego cechowała największa swoboda, radość i lekkość tworzenia. Najwybitniejszy krytyk epoki, Stanisław Witkiewicz mówił mu: "Ja ciebie lubię, Wyczół, szelmo, za to że ty się tak sztuką bawisz." (Maria Twarnowska, Leon Wyczółkowski, Warszawa 1973, s.3) Wyczółkowski potrafi porwać i zjednać widza urzekającą świeżością, chwytaniem życia na gorąco i ożywianiem rzeczy ad hoc tworzoną techniką malarską czy graficzną. Przykładem tej pozbawionej wszelkiego ciężaru wirtuozerii jest obraz olejny "Kaczeńce" z 1903 roku. Praca pochodzi z krakowskiego okresu twórczości artysty - artysta osiadł w Krakowie w 1895 r. Kwiaty stały się wtedy motywem szczególnie często malowanym przez artystę i były wyjątkowo popularne wśród klientów i publiczności. To doprowadziło do seryjnej, niemal "fabrycznej" produkcji kompozycji kwiatowych w technice pasteli. Prezentowana praca jest jednak pracą olejną na płótnie - to rzadkość. Malując farbą olejną, Wyczółkowski jest bezbłędny i szybki. Wydobywa motyw sprawnymi i szybkimi pociągnięciami pędzla. Wazon z kaczeńcami w realistyczny sposób wydobywa się na naszych oczach z ciemnego, nieokreślonego tła. Stół na którym stoi wazon jest jedynie lekko zasygnalizowany fioletowym cieniem i krawędzią niebieskiego obrusa. Wszystko rozchwiane jest w szkicowy sposób. Motyw malowany jest bez skupiania się na poszczególnych płatkach czy elementach dekoracyjnych biało-błękitnego wazonu. Możemy się jedynie domyślać, że jest to waza w typie chińskim lub ozdabiany kobaltem fajans z Delft. Ale nie wiemy tego. Malarz przekazuje nam tylko ogólną impresję. A jednak sam dukt pędzla "rze¼biący" w grubo nałożonej farbie doskonale oddaje istotę przedstawionego przedmiotu. Tak jakby kaczeńce rodziły się i wychodziły ku nam w trójwymiarze. Ze wspomnień malarza Teodora Grotta wiadomo, że "ulubionym kwiatem Wyczóła były kaczeńce, które malował w różnych wariantach, najwięcej na tle szarej materii..." (Leon Wyczółkowski, Listy i wspomnienia (oprac. M. Twarnowska), Wrocław 1960, s. 271) Podobno kojarzyły mu się z dziką naturą i dzieciństwem. W latach 1869- 1875 studiował w Klasie Rysunkowej w Warszawie m.in. u W. Gersona, A. Kamińskiego, R. Hadziewicza. Naukę kontynuował w Akademii w Monachium, a w latach 1877-1879 uczęszczał do SSP w Krakowie, gdzie pobierał nauki u J. Matejki. W latach 1895-1911 był profesorem ASP w Krakowie, a od 1934 r. prowadził katedrę grafiki w SSP w Warszawie. W 1889 r. odbył podróż do Paryża, gdzie zetknął się z impresjonizmem. Początkowo malował obrazy historyczno - rodzajowe, pó¼niej realistyczne portrety i modne sceny salonowe. Podczas pobytu na Ukrainie w latach 1883-1893 tworzył głównie sceny przedstawiające rybaków i chłopów, podejmując w nich problematykę światła i koloru. Po 1895 r. uległ na krótko wpływowi symbolizmu, po czym zwrócił się w kierunku swoistego koloryzmu. Posługiwał się głównie pastelem, akwarelą i tuszem. Malował nastrojowe pejzaże, głównie tatrzańskie, zabytki architektoniczne, martwe natury, zwłaszcza kwiaty. Tworzył też zróżnicowane stylistycznie, wnikliwe portrety. Od ok. 1918 r. zajął się grafiką (techniki trawione, autolitografia). Jego twórczość jest zaliczana do najwybitniejszych zjawisk artystycznych w sztuce polskiej przełomu XIX/XX w.