Kopanie buraków (Pielenie)

Leon Wyczółkowski to jeden z najważniejszych polskich malarzy, rysowników i grafików, a jego twórczość jest zaliczana do najwybitniejszych zjawisk artystycznych w sztuce polskiej przełomu XIX/XX w. Urodził się 12 kwietnia 1852 w Hucie Miastkowskiej koło Garwolina, zmarł 27 grudnia 1936 roku w Warszawie. W latach 1869-1875 uczył się malarstwa w warszawskiej Klasie Rysunkowej m.in. u Wojciecha Gersona , Aleksandra Kamińskego i Rafała Hadziewicza. Studia kontynuował w akademii w Monachium (w pracowni Alexandra Wagnera), a w latach 1877-1879 uczęszczał do Szkoły Sztuk Pięknych w Krakowie, gdzie pobierał nauki u Jana Matejki. W 1897 roku został jednym z członków-założycieli Towarzystwa Artystów Polskich "Sztuka", ugrupowania skupiającego najważniejszych polskich twórców tamtego okresu i reprezentującego sztukę polską na wystawach międzynarodowych. Należał także do wiedeńskiej Secession. Brał udział w międzynarodowych wystawach sztuki w Berlinie (w 1891 i 1896 r.) i w Monachium (1905 r.), reprezentował polską sztukę na Biennale w Wenecji (w 1914 i 1920 r.) oraz na Wystawie Powszechnej w Paryżu w 1900 r. i St. Louis w 1904 r. W latach 1895-1911 był profesorem krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, a od 1934 roku prowadził katedrę grafiki w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie. W latach 1918-1929 mieszkał w Krakowie, skąd bardzo często wyjeżdżał do swojego majątku w Gościeradzu koło Bydgoszczy (od 1922 roku), a w 1929 roku przeniósł swoją pracownię do Poznania.

Wyczółkowski od końca lat 80. XIX wieku wiele podróżował, głównie po Europie. Podróże te w zasadniczy sposób rozszerzyły jego tematyczne zainteresowania o zupełnie nowe motywy. W 1889 roku odwiedził Paryż, gdzie zetknął się z malarstwem impresjonistycznym, w latach 90. przebywał we Włoszech, w 1905 roku zwiedzał Hiszpanię, a w 1915 roku poznawał Anglię, Szkocję i Holandię. Jednak jedną z najważniejszych jego wypraw - po raz pierwszy w 1883 roku - była podróż na bezkresną Ukrainę. Sam artysta tak wspominał o swoich wrażeniach z ukraińskich peregrynacji: "Ukraina... Przełom dla mnie.", "Ukraina cudowna. Efekty światła, po deszczu najbardziej intensywne odbicie przy zachodzie... (...) Najpiękniejszy maj. Step ma czahary, dęby, ptactwo... Gaje, pasieki typowe (...) Siedzi pasiecznik, rzeka płynie, wiosna rozkoszna, masa kaczeńców z wikliną, rybacy się kręcą, kwitnące drzewa, niebo jak południowe, granat, ultramaryna, a na tym tle kwiecie. Barwny lud, bukszpany, wstążki, cudowne obrazy, jak z bajki." (Krystyna Lewicka, Barbara Osińska, Poczet artystów polskich, Leon Wyczółkowski, Warszawa 1996, s. 386) Wyczółkowski przebywał na Ukrainie wielokrotnie w latach 1883 - 1893, malując, szkicują i chłonąc otaczającą go tam przyrodę. Artysta często przedstawiał typy ukraińskie, rybaków podczas połowu, chłopów pracujących przy zbiorze buraków, orkę i zasiewy. Prezentowany obraz, opatrzony tytułem wystawowym "Pielenie", jest jednym z dzieł oddających jego zachwyt dla przestrzeni i życia ukraińskiej wsi. W tym dziele widać to, co sam artysta określił jako: "Tam się odnowiłem i zrzuciłem z siebie wpływ akademii." Obraz jest kwintesencją impresjonizmu - szybkie, szkicowe ruch pędzla oddają feerię barw roślinności i ludzkich postaci, zaznaczonych jedynie wibrującymi plamami. Światło jest najważniejszym nośnikiem w obrazie, pozwalającym odczytać całą, uchwyconą scenę poprzez różnobarwne plamy układające się w konkretne kształty. Wyczółkowski pod wpływem doznań ukraińskich rozjaśnił swoją paletę, zaczął stosować czyste tony, rzadko mieszał je na palecie, poddał się zasadzie mieszania optycznego, właściwej impresjonistycznemu malarstwu. Chociaż przebywał w dworach magnackich, malując portrety ich właścicieli (m.in. Podhorscy w Bereznie, Braniccy w Stawiszczach i Białej Cerkwi) był przede wszystkim zafascynowany spotkanymi w tamtejszych rejonach prostymi ludźmi. Często przebywał wśród ukraińskich chłopów, rozumiał i szanował ich ciężką, wytężoną pracę. Zajęci najprostszymi czynnościami ludzie urastali w jego obrazach do rangi bohaterów mitologicznych czy wielkich postaci historycznych, których malowanie sugerował akademizm. Omawiany obraz to jedna z prac oddająca zauroczenie Wyczółkowskiego ukraińskimi plenerami, osobisty zapis zapamiętanej scenki, podniesiony do rangi skończonego dzieła sztuki o najwyższej wartości artystycznej. Cykl obrazów ukraińskich przyniósł Wyczółkowskiemu wielkie uznanie wśród publiczności polskiej i zagranicznej.