Kozacy na czatach

Prezentowana kompozycja wykorzystuje charakterystyczny dla artysty zestaw motywów. Grupa gniadych i karych koni, subtelnie malowane sylwetki Kozaków, stepowy pejzaż i wieczorna kolorystyka pojawiają się często na obrazach Gędłka z ostatnich dwóch dekad XIX wieku i w sugestywny sposób tłumaczą, czemu artyście udało się zdobyć w tym czasie sporą popularność. Gędłek jeszcze w latach 70. XIX wieku wyspecjalizował się w malowaniu obrazów rodzajowych, na których ukazywał targi, postoje, patrole czy przydrożne i wiejskie scenki. Wykształcony przez niego typ obrazu był bliski kompozycjom malowanym w tym czasie w środowisku monachijskim przez Brandta, Wierusza-Kowalskiego czy Chełmońskiego. Malarze tego środowiska nie tylko poruszali podobną "stepową" tematykę, ale posługiwali się również pokrewnym językiem form. Na obrazie Gędłka takim monachijskim motywem jest np. wyraźnie rysująca się na tle nieba sylwetka drewnianej konstrukcji − wieży obserwacyjnej. Podobne struktury można odnaleźć na obrazach Józefa Brandta z lat 90. XIX wieku (np. "Odpoczynku" ["Traczach"], reprodukowanym w "Wędrowcu" w 1897 roku) czy u Chełmońskiego. "Kozacy na czatach" pokazują jednak, że mimo pokrewieństw z monachijczykami artyście udało się utrzymać indywidualny wyraz i stworzyć styl rozpoznawalny na pierwszy rzut oka. Jednym z jego wyznaczników jest przygaszona, zdominowana przez brązy i blade zielenie kolorystyka.

Uczył się malarstwa pod kierunkiem Władysława Łuszczkiewicza w latach 1861 - 72 w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych. W roku 1873 otrzymał dwuletnie stypendium na studia za granicą - studiował w Wiedniu u E. Lichtenfelsa i C. Würzingera (do 1877 r.) Wiele wystawiał - w Krakowie w okresie 1863 - 1888, w TPSP we Lwowie (1892 r.) oraz w Salonie Krywulta w Warszawie, a także w Dreźnie w latach 1882 - 90. Obrazy artysty znajdują się w Chicago, Sztokholmie, Chemnitz, Paryżu oraz Lwowskiej Galerii Obrazów. Malował krajobrazy, najczęściej okolic podkrakowskich, sceny batalistyczne i rodzajowe, w których często umieszczał sylwetki koni oraz jeźdźców.