Gra pozorów

Marian Michalik zapisał się w historii powojennej polskiej sztuki głównie za sprawą drobiazgowo malowanych, wręcz hiperrealistycznych i jednocześnie - oniryczno-symbolicznych - martwych natur. Twórca wzorował się na dawnym malarstwie mistrzów holenderskich, którzy w wyobrażeniach przedmiotów przekazywali bardzo złożone treści eschatologiczne czy filozoficzne. O znaczeniu artefaktów codzienności w twórczości częstochowskiego malarza Katarzyna Młynarczyk pisała: "Powszechnie znane przedmioty zjawiają się w zupełnie niecodziennych, nieoczekiwanych i niespodziewanych zestawach. Wytwarzają się między nimi trudne do nazwania, ale przecież łatwe do zaobserwowania związki i relacje. Pozostawione same sobie - w tym świecie niema człowieka, człowiek może być zaledwie widzem, nigdy nie uczestnikiem rozgrywających się tu spraw - garnki, butelki i wazoniki rozmawiają ze sobą, szepczą, zwierzają się, plotkują. Są tu małe radości i wielkie dramaty, tragedie i żałosne farsy. Stare naczynia i zegary, kostki do gry i pędzle zostały obdarzone własnym życiem. I stąd po okresie prostych, zdawkowych tytułów, (...) pojawiają się piękne, poetyckie nazwania(...). Tytuły te nie są ani literackie - w złym tego słowa znaczeniu - ani też pretensjonalne. Po prostu mówią o tym, co dzieje się między 'bohaterami' tych obrazów. Między garnkami, butelkami i kostkami do gry obdarzonymi - z woli malarza - własnym życiem wewnętrznym.
Martwe natury Mariana Michalika nie należą do świata symboli. Jeśli istnieje tu symbolika, to wielce oryginalna, niejednoznaczna, wielowarstwowa. Gdyby każdy zegar oznaczał tylko upływ czasu, a każda kostka do gry tylko zmienność losu, ten świat byłby przecież nudny, bo łatwy do rozszyfrowania. Jeśli istnieją tu symbole, to pełnią rolę metafor wyjętych z wiersza, nigdy słów pochodzących ze słownika.
Obserwując utajone życie martwych natur Mariana Michalika, nie można oprzeć się wrażeniu, że tu każdy przedmiot żyje. Martwy jest z nazwy jedynie. Martwy jest tylko dla oczu, które nie widzą tajemniczego, mrocznego i bogatego życia. Ciemne tło martwych natur Mariana Michalika może być zakopconą ścianą kuchni, wnętrzem pozbawionej okna komórki, ale może też być - i bywa najczęściej - kosmiczną otchłanią. To nie śmietnik, nie strych, nie najniższa, pogardzana przez wszystkich półka w spiżarni. To głęboki, przyprawiający o zawrót głowy, budzący strach, wielki i ciemny Lamus Wszechświata" (Katarzyna Młynarczyk, Marian Michalik [w:] Poglądy, nr 15, z dn. 31. 08. 1980, s. 16).

W roku 1966 roku ukończył Liceum Sztuk Plastycznych w Częstochowie. Początkowo zajmował się grafiką użytkową, następnie poświęcił się malarstwu, doskonaląc się samodzielnie. W roku 1979 został członkiem Związku Polskich Artystów Plastyków. W swojej twórczości malarskiej nawiązywał do holenderskich mistrzów martwych natur XVII wieku, nadając obrazom nastrój realizmu magicznego. Malował też portrety. Uczestniczył w wielu wystawach w kraju i za granicą, m.in. w Japonii, Monaco, Austrii, Szwecji, Czechosłowacji, na Węgrzech i w Stanach Zjednoczonych. 1987 został członkiem European Academy of Art, Science and Literature (Europejskiej Akademii Sztuki, Wiedzy i Literatury) w Paryżu. Marian Michalik zginął tragicznie w wypadku samochodowym, przeżywszy zaledwie 50 lat. W roku 2001 ufundowano w Częstochowie nagrodę jego imienia dla młodych malarzy polskich. Dotychczas laureatami zostali Grażyna Smalej, Wojciech Kubiak, Jarosław Lewera, Małgorzata Synak-Idczak, Jacek Sztuka i Bartosz Wiłun.