Szkic do Rechy, 1877 r.

POCHODZENIE:
- dom aukcyjny Sotheby's, Jerozolima, maj 1985
- kolekcja Furman, Santiago, Chile
- kolekcja prywatna, Polska

WYSTAWIANY:
- Maurycy Gottlieb 1856-1879, Muzeum Narodowe w Warszawie, sierpień - październik 1991
- In the Flower of Youth. Maurycy Gottlieb 1856-1879, The Tel Aviv Museum of Art, maj - lipiec 1991

LITERATURA:
- Treasures of Jewish Art. From the Jacobo and Asea Furman Collection of Judaica, New York 1997, s. 263 (il.)
- Maurycy Gottlieb 1856-1878, katalog wystawy, Muzeum Narodowe w Warszawie, sierpień - październik 1991, nr kat. 22
- In the Flower of Youth. Maurycy Gottlieb 1856-1879, katalog wystawy, The Tel Aviv Museum of Art, maj - lipiec 1991, Tel Aviv 1991, nr kat. 29, s. 155 (il.)
- Karol Bernhaut, Maurycy Gottlieb. 1856-1879. 39 Reproductions of the artist's paints, Tel-Aviv, 1961, tabl. 60


Maurycy Gottlieb bez wątpienia uchodzi za najwybitniejszego artystę z kręgu kultury żydowskiej w XIX wiecznym malarstwie na Ziemiach Polskich. Jego krótkie twórcze życie jest obowiązkowo wspominane w kompendiach dotyczących nowoczesnej sztuki polskiej. Gottlieb pochodził z dobrze sytuowanej żydowskiej rodziny, która mieszkała w Drohobyczu. Gottliebowie stanowili niezwykły fenomen artystyczny, bowiem także trzej bracia Maurycego zajmowali się malarstwem. Jeśli Leopold Gottlieb zajmuje również istotną pozycję w historii sztuki polskiej, to Marcin i Filip wspominani są głównie w kontekście najstarszego brata. Niezwykły rozkwit twórczości artystów pochodzenia żydowskiego w XIX stuleciu należy wiązać z reformatorskim ruchem intelektualnym nazywanym Haskala ("oświecenie"). Za ową tendencją stało generalnie przejmowanie ideałów europejskich, co w istocie zaowocowało namysłem nad językiem i historią europejskich Żydów i ruchami asymilacyjnymi. Drugie przykazanie Dekalogu mówi o zakazie wykonywania wizerunków "tego, co jest na niebie w górze i co na ziemi nisko, ani z tych rzeczy, które są w wodach pod ziemią" (Wj 20, 4). Wobec tego tradycja sztuki żydowskiej wiąże się wizerunkami antynaturalistycznymi. Zmiany w tej materii nastąpiły w wieku XIX, co wiązało się z otwarciem na nieżydowskie formuły artystyczne spowodowanym ruchem Haskala.
Gottlieb od dzieciństwa zajmował się rysunkiem. W latach 1869-72 uczył się we Lwowie u malarza Michała Godlewskiego. Dalszą edukację otrzymał w Akademii Sztuk Pięknych w Wiedniu, a z końcem roku 1873 przeniósł się do krakowskiej Szkoły Sztuk Pięknych. Tamże chciał studiować pod pieczą Jana Matejko, którego dzieła poznał podczas pobytu w Austrii. Koncepcja patriotyczno-historycznego malarstwa Matejki pozwoliła młodemu malarzowi wyklarować własną formułę twórczą, w której, posługując się klasycznym warsztatem malarskim, mógł eksplorować historyczne relacje polsko-żydowskie. Gottlieb, po krótkim pobycie w Krakowie, powrócił do Wiednia, co spowodowane było antysemickim wystąpieniami w łonie Szkoły Sztuk Pięknych. W roku 1875 wyjechał do Monachium, gdzie przez rok kształcił się u popularnych profesorów - Karla von Piloty’ego i Alexandra Wagnera. Monachium zapewniało Gottliebowi możliwość obcowania ze zbiorem dawnych mistrzów w Alte Pinakothek. W 1878 roku znowu przebywał tamże, przygotowując dla wydawnictwa Bruckmanna ilustracje do wydania "Natana Mędrca" Gottholda Ephraima Lessinga, jednego z czołowych przedstawicieli żydowskiego "oświecenia". "Natan Mędrzec", opublikowany w 1779 roku, był dramatem mającym wyjątkowo pozycję w nowoczesnej kulturze żydowskiej ze względu na podkreślenie religijnego pluralizmu - w istocie bowiem za losami Natana i jego córki Rechy kryje się przypowieść o unii trzech religii - judaizmu, islamu i chrześcijaństwa. Akcja dramatu rozgrywa się w XII-wiecznej Jerozolimie, w czasie krucjat. Natan to mężczyzna, który przygarnął chrześcijańską dziewczynkę Rechę, mimo że chrześcijanie właśnie zamordowali jego rodzinę podczas wyprawy krzyżowej.
Gottlieb, przygotowując malarskie projekty ilustracji, zajmował się zarazem własnymi problemami związanymi z brakiem religijnej tolerancji. Wykonał dwanaście szkiców i dwie duże kompozycje, w tym "Szkic do Rechy" prezentowany na aukcji. Cykl nie został ukończony i opublikowany, lecz prace doń należące tworzą w oeuvre malarza zwartą grupę. Gottlieb musiał w malarstwie stworzyć sugestywny rysunkowo styl, który łatwo mógłby znaleźć przełożenie na reprodukcje graficzne. Artysta był zobowiązany przedłożyć wydawcy szkice olejne, które po zatwierdzeniu mogły zostać opublikowane. Malarz we wersjach gwaszowych i olejnych posłużył się ekspresyjnym duktem pędzla i monochromatyczną techniką en grisaille przypominającą w wyrazie płaskorzeźbę. Światłocieniowo potraktowane sceny, namalowane w odcieniach szarości stosunkowo łatwo było przenieść grafikowi na język ilustracji książkowej. W "Szkicu do Rechy" ornamentalnie opracował tkankę malarską trzonkiem pędzla, uzyskując ekspresyjne efekty. Prezentowana praca przedstawia Rechę w zdobnej sukni, stojącą we wnętrzu komnaty. Kobieta zwraca się w stronę okna orientalnego pałacu, a towarzyszy jej ojciec Natan, który powrócił z podróży. "Szkic do Rechy" pokazuje niezwykłe możliwości Gottlieba jako malarza. Artysta, posługując się nieszablonową techniką, wykonał obraz na temat fundamentalnego tekstu doby Haskali i tym samym dawał wyraz swojej tożsamości artystycznej, rozpiętej pomiędzy tradycją żydowską a tendencjami zachodniej sztuki XIX stulecia.

PODATKI I OPŁATY:
- Do kwoty wylicytowanej doliczana jest opłata aukcyjna. Stanowi ona część końcowej ceny obiektu i wynosi 18%.