Dziewczyna z Marsylii , 1950 r.

Dziewczyna z Marsylii, jedna z najciekawszych powojennych kompozycji Mojżesza Kislinga, ikonograficznie jest bliska wykształconemu przez artystę jeszcze w okresie międzywojennym modelowi portretu mizerabilistycznego. Na swoich obrazach z przełomu lat 20. i 30. Kisling, podobnie jak kilku innych malarzy związanych ze Szkołą Paryską, ukazywał kobiety pogrążone w cichej i bezczynnej zadumie. Na melancholijnych portretach nie widać jednak tradycyjnych atrybutów smutku. Na obrazach brak emblematów przemijania czy gestów zadumy. Kislingowi w stworzeniu atmosfery wystarczają oczy modela i zastygły, dostojny układ jego ciała. Wizerunek "Dziewczyny z Marsylii" gra jednak nie tylko z konwencją sformułowanego przez Kislinga modelu przepojonego melancholią portretu, ale także z wielką tradycją malarstwa. Choć na pierwszy rzut oka może się to wydawać niejasne, obraz podejmuje subtelny dialog z jednym z arcydzieł renesansu: eksponowaną w Luwrze "Mona Lisą" Leonarda da Vinci. Zarówno upozowanie modelki, jak i kilka detali wydają się bezpośrednio zaczerpnięte z obrazu włoskiego geniusza. Skrzyżowane dłonie, kamienny parapet, spływające na ramiona włosy czy wreszcie zagadkowy uśmiech to chyba najważniejsze z "niebezpiecznych związków" zachodzących między obrazami. Oddziaływanie "Mona Lisy" na Kislinga wydaje się tym bardziej prawdopodobne, jeśli wziąć pod uwagę, że artysta już od wczesnej młodości studiował renesansowe kompozycje znajdujące się w zbiorach Luwru. Przebywał też w Paryżu w okresie frenetycznej gorączki jaka, rozpętała się w 1911 roku po kradzieży obrazu, był w mieście w 1919 roku, kiedy Marcel Duchamp sparodiował portret w słynnym "L.H.O.O.Q.". W dialog z obrazem Leonarda wchodziło ponadto wielu artystów, z którymi przyjaźnił się Kisling, m.in. Amadeo Modigliani.

W latach 1907-11 studiował malarstwo w krakowskiej ASP u Józefa Pankiewicza. Za jego radą, wraz z Szymonem Mondzaine, wyjechał na dalsze studia do Paryża. Tam jego twórczością zainteresowali się krytycy André Salmon i Adolf Basler, otrzymał też stypendium od anonimowego mecenasa z Rosji. Nazywany był "księcia Montparnasse`u ze względu na koligacje towarzyskie i sukcesy finansowe. Przyjacielskie relacje łączyły go z polskimi twórcami: Tadeuszem Makowskim, Eugeniuszem Zakiem, Ludwikiem Markusem, Romanem Kramsztykiem i Melą Muter. Za udział w walkach Legii Cudzoziemskiej w czasie I wojny światowej otrzymał obywatelstwo francuskie. Ranny podczas bitwy pod Clarency odbył w 1916 roku rekonwalescencję w Hiszpanii. W czasie II wojny światowej wstąpił do armii francuskiej. W 1940 przez Hiszpanię i Portugalię wyjechał do Nowego Jorku. Po wojnie ok. 1946 wrócił do Sanary-sur-Mer. Był jednym z najwybitniejszych przedstawicieli Ecole de Paris lat międzywojennych. Miał wiele wystaw indywidualnych, w wystawach zbiorowych za granicą uczestniczył często jako artysta polski. Był jednym z czołowych reprezentantów École de Paris skupiającej przybyłych z Europy Środowo-Wschodniej i Rosji artystów żydowskiego pochodzenia. "We wczesnej fazie twórczości Kislinga z lat 1912-18 znalazła wyraz fascynacja sztuką Cezanne`a; w martwych naturach i pejzażach artysta syntetyzował i geometryzował bryły, spiętrzał plany kompozycyjne, wprowadzał podwyższony punkt widzenia zacieśniający przestrzeń obrazową. (…) Pod wpływem kontaktów z kubistami malował południowo-francuskie pejzaże o geometryzującej stylistyce zapożyczonej z obrazów Picassa i Braque`a z ok. 1909 roku. Poszukiwał formuły dekoracyjności, w której zsyntetyzowane bryły architektoniczne współgrają z organicznymi formami natury. (…) W pejzażach ujmował kształty sylwetowo, zaś barwom nadawał intensywność porównywalną z fowistyczną paletą. W latach 1917-18, prócz widoków z Saint-Tropez, które cechowała rozbielona paleta i eteryczność, powstawały krajobrazy o pogłębionej ekspresji ewokowanej przez gamę ostrych, mocnych, kontrastowo zestawionych barw; te graniczące z abstrakcją, stężone w wyrazie kompozycje malowane były impastowo, ukośnymi pociągnięciami pędzla. Niektóre widoki portów z żaglówkami i opustoszałym nadbrzeżem nawiązywały do poetyki "malarstwa metafizycznego". W pejzażach Kisling nawiązywał także do szesnastowiecznych schematów kompozycyjnych, przedstawiając krajobrazy rozległe, budowane kulisowo, o sugestywnie oddanej głębi przestrzennej". - Irena Kossowska