Jedzący raki (Portret Karola Szustra), około 1918 - 1919 r.

Karol Ludwik Szuster (1881 Warszawa - 1940 Warszawa) był pianistą, dyrygentem i pedagogiem. Kształcił się w Instytucie Muzycznym w Warszawie u Antoniego Sygietyńskiego, Aleksandra Michałowskiego i Zygmunta Noskowskiego, następnie uzupełniał studia w Berlinie i Wiedniu. Od 1903 roku pracował jako dyrygent orkiestry w Teatrze Polskim, był profesorem gry fortepianowej w konserwatorium w Warszawie, występował także jako pianista (Słownik muzyków polskich, t.2)

Prezentowany obraz to jedna z kilku wersji portretu mężczyzny jedzącego raki. Jedno z dzieł znajduje się w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie, jedno uważane jest za zaginione. Ten sam mężczyzna je raki w także zaginionym obrazie Smakosz, gdzie kompozycja rozbudowana jest o suto zastawiony stół i służącą dokładającą skorupiaki na talerz jedzącego. Wszystkie kompozycje datowane są na lata około 1918 - 1919. Prawdopodobnie tytułowa postać mężczyzny to portret Karola Szustra, barwnej postaci artystycznego środowiska okresu międzywojnia. W Dziennikach Jana Lechonia można odnaleźć taki o nim fragment: "Typy, postacie kolorowe, namiętne, odmienne - to już anachronizmy w naszej epoce wszelakich, a wśród nich i antytotalistycznych totalizmów. Przypomniał mi się Karol Szuster, nie do podrobienia w swych deklaracjach. Np. gdy mówił do Brunona Winawera: "Słuchaj Brunek. Jest trzech takich pisarzy na świecie jak ty. Bernard Shaw. Ty. No i jakże go... ten trzeci... No... Zapomniałem." Szuster był także pierwowzorem dla postaci Bałwanowa w autobiograficznej powieści Stanisława Ignacego Witkiewicz (Witkacego) "622 upadki Bunga". Roman Kramsztyk pokazał postać Szustra, jakby odbijając jego popiersie w krzywym zwierciadle. Skupiona, poważna twarz i gest celebrowania wykwintnego dania, zostały zestawione z bielą serwety, która zawiązana na szyi układa się w dwa ośle uszy po bokach głowy jedzącego. W okresie II Rzeczpospolitej raki były jednym z najbardziej eleganckich dań serwowanych na przyjęciach wśród elit władzy i finansjery, tymczasem serweta demaskuje snobizm jedzącego. Renata Piątkowska w swojej monografii Kramsztyka, "Między Ziemiańską a Montparnasse`em", wskazuje na wyraźne inspiracje malarza siedemnastowiecznym malarstwem niderlandzkim, zwłaszcza bogatymi i pełnymi symbolicznych treści martwymi naturami.


Roman Kramsztyk naukę malarstwa rozpoczął w Warszawie, gdzie uczył się rysunku i malarstwa u Z. Stankiewicz, A. E. Hersteina i M. Kotarbińskiego. Studia kontynuował w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych pod kierunkiem J. Mehoffera (1903/1904) oraz w Akademii Sztuk Pięknych w Monachium. Po 1918 roku uzupełniał artystyczne studia w pracowni Hersteina w Berlinie. Lata 1910 - 1914 spędził w Paryżu, gdzie wstąpił do Towarzystwa Artystów Polskich i reaktywowanego w 1915 roku Polskiego Towarzystwa Artystyczno-Literackiego. W 1917 roku przyłączył się do I wystawy Ekspresjonistów Polskich zorganizowanej w krakowskim Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych, będącej manifestacją pierwszej fali polskiej awangardy. W 1918 roku został członkiem Nowej Grupy, którą utworzył m.in. z Tadeuszem Pruszkowskim i Eugeniuszem Zakiem. Brał udział w pokazach sztuki polskiej w Barcelonie, Paryżu, Sztokholmie, Brukseli, Pittsburghu i Moskwie. Uczestniczył ponadto w Międzynarodowej Wystawie Sztuka i Technika w Paryżu w 1937 roku i Wystawie Światowej w Nowym Jorku w 1939 roku. W kraju eksponował swe prace w warszawskiej Zachęcie (w okresie 1909 - 1924), TPSP we Lwowie, Krakowie i Poznaniu oraz uczestniczył w salonach paryskich. W 1922 roku osiadł na stałe w Paryżu, gdzie związany był ze środowiskiem artystycznym Ecole de Paris - poślubił siostrę Ludwika Marcoussisa, Bronisławę. W tym samym roku został współzałożycielem Stowarzyszenia Artystów Polskich RYTM reprezentującego w sztuce polskiej lat 20. nurt klasycyzujący. Malował portrety, martwe natury i pejzaże. "Na ukształtowanie się postawy artystycznej Kramsztyka w istotny sposób oddziałała estetyka Cézanne`a. W pejzażach i martwych naturach artysta przywiązywał zasadniczą wagę do struktury obrazu budowanej ze zgeometryzowanych form. Roślinne, architektoniczne i przedmiotowe kształty wydobywał miękkimi, krótkimi pociągnięciami pędzla i obwodził delikatnym konturem. Gamę barw ograniczał do zgaszonych błękitów, zieleni i czerwieni ożywianych akcentami bieli; w portretach stosował wyrazisty modelunek światłocieniowy" - Irena Kossowska