1965/1-∞, 1965 r., Detail 2890944-2910059

"Nowy obraz jest przede wszystkim następną częścią jednego obrazu. W pojęciu klasycznym jest obrazem, ale jest również częścią całości. Dlatego moje obrazy nazywam po prostu "Detalami"."
(Roman Opałka, 2011)
Prezentowany "Obraz liczony" - "1965/1-∞,2890944 - 2910059", jawi się początkowo widzowi jako monochromatyczna połać śliniących, rozwibrowanych tonów jasnych szarości. Jednak, w miarę zbliżania się do płótna dostrzegamy uporządkowane, od lewej do prawej, szeregi liczb naniesionych na ciemną powierzchnię obrazu białą farbą. Pozornie abstrakcyjna kompozycja, okazuje się dziełem kontemplacyjnym, programem twórczym wyznaczającym współczesne "memento mori".
W 1965 r. artysta rozpoczął projekt swojego życia, który przyniósł mu największą sławę i uznanie: "Opałka 1965. Od jednego do nieskończoności". Pierwszy obraz namalowany w ramach tego projektu, nazwany przez twórcę "Detalem", znajduje się w kolekcji Muzeum Sztuki w Łodzi. To czarne płótno o wymiarach 193 na 135 cm pokryte białymi liczbami od 1 do 35327 namalowanymi cienkim pędzelkiem, zapisanymi kolejno w ciasnych równych poziomych rzędach. Następne obrazy są kontynuacją pierwszego - zapełnione są kolejnymi rzędami następujących po sobie liczb.
Roman Opałka sfrustrowany przez obecny w sztuce lat 60. paradygmat automatyzmu czy nieskrępowanej ekspresji, opracował rygorystyczną formułę obrazu, która miała racjonalistycznie opanować chaotyczny proces upływu czasu. Malarz zakładając ścisłe reguły swojego twórczego procesu - takie jak liczenie, wierzył, że poprzez powtarzalność i konsekwencję pracy jest w stanie dostrzec procesy kierujące ludzkim życiem. Opałka był zafascynowany dualizmem swojej artystycznej metody, z jednej strony życie autora zaanektowane jest w samą materię konceptu, a z drugiej skończone prace stanowią ostateczny rezultat w wymiarze nieskończoności założenia. Powyższy dualizm poświadcza wiara artysty w definicję życia oderwanego od śmierci.
Do 1965 powstawały już wyłącznie rysunki ("Detale", "Kartki z podróży") i obrazy ("Obrazy liczone") wypełnione linearnym zapisem kolejnych chwil przepływającego czasu. Obrazy te funkcjonują niejako "poza czasem" - wszystkie "Detale" datowane są rozpoczęciem niezwykłego projektu artystycznego: 1965. "Notatka" wykonywana była białym pigmentem na szarym tle, przy czym każde kolejne było o 1% jaśniejsze od poprzedniego. Tą zasadę wprowadził artysta od 1972 roku. Ostatni zapis miał zostać sporządzony bielą na bieli. Jednocześnie Opałka nagrywał na taśmie magnetofonowej wypowiadanie kolejnych liczb. Od 1968 roku zaczął regularnie, na bieżąco, przed i po każdym dniu pracy, fotografować własną twarz. W trakcie ekspozycji wszystkie te elementy składały się na rodzaj environment. Odbiór tego rodzaju, konceptualistycznych w genezie działań, w dużej mierze stymulowały wypowiedzi samego autora, który podkreślał, że jego celem jest utożsamienie sztuki i życia.
Determinacja, z jaką Opałka trwał przy swojej idei, spotkała się zarówno z podziwem, jak i negacją. Dość przypomnieć skrajne opinie krytyków krajowych. Bożena Kowalska uważa Opałkę za niezwykłą osobowość i jest konsekwentną admiratorką jego sztuki, natomiast Andrzej Osęka pisał przed laty, że od obrazów artysty bardziej interesująca jest, również pełna liczb, książka telefoniczna. Niewątpliwie jednak to właśnie indywidualna koncepcja tej twórczości, poświadczona wykorzystaniem zmieniającego się w czasie prywatnego wizerunku i własnego głosu, podniesiona do rangi uniwersalnego przesłania, stała się jednym z symboli sztuki XX w.
Tuż przed śmiercią, pod koniec kwietnia 2011 roku, kiedy w Berlinie otwarto wystawę Opałki "Oktogon", liczbą jaką artysta osiągnął w swoich płótnach było 5 590 000. W ostatnim wywiadzie udzielonym tuż przed śmiercią "Rzeczpospolitej" powiedział natomiast, że maluje obecnie liczbę "pięć milionów sześćset cztery tysiące i coś tam". Jego marzeniem było dojście do siedmiu siódemek. Miał to być moment, w którym jak obliczył, jego obraz stanie się zupełnie biały. Tego celu nie udało się jednak zrealizować.
"W moim przypadku skończenie obrazu jest definicją diabolicznie doskonałą. To śmierć decyduje o skończonym obrazie. Mój "Detal", który jest częścią całości, zawsze jest nieskończony. Kiedy kończę jeden z "Detali", natychmiast mam przygotowany następny do malowania. Jest tylko jeden moment, zresztą bardzo śmiesznie dramatyczny, że przy przenoszeniu obrazu może mnie szlag trafić. Ale byłoby to już diabelską złośliwością.
W tej chwili "Detale" są białe. Jak przenoszę skończony obraz i stawiam następny niepoczęty, wówczas biorę kogoś do pomocy. One są dość duże, notabene ten format jest również tym schematem, który znamy z Leonarda da Vinci - zachowana jest szerokość i wysokość człowieka. W tym przypadku jest to próbą czy chęcią określenia rzeczy bardzo racjonalnie." (Roman Opałka cyt. za: "Śmierć zakończy mój obraz", wywiad Roberta Swaczyńskiego, "Rzeczpospolita", 7.08.2011)