PEJZAŻ Z CZAPLź

Stanisław Czajkowski edukację artystyczną rozpoczął od lekcji rysunku, jakich udzielał mu Wojciech Gerson. W latach 1896-1902 kontynuował naukę w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych u Jacka Malczewskiego, Leona Wyczółkowskiego i Józefa Mehoffera. Nad artystycznym rozwojem Stanisława czuwał ponadto jego starszy brat, Józef Czajkowski, malarz, architekt, projektant wnętrz, zasłużony dla nobilitacji sztuk dekoracyjnych profesor warszawskiej Szkoły Sztuk Pięknych i współzałożyciel Spółdzielni Artystów "Ład". Swój warsztat malarski Stanisław doskonalił w 1898 roku w Akademii monachijskiej pod kierunkiem L. Hertericha. Znakomitych mistrzów miał w paryskiej Académie Julian, gdzie w latach 1904-1906 uczęszczał do atelier J. P. Laurensa i B. Constanta. Po powrocie do Krakowa uzupełnił studia w macierzystej uczelni kształcąc się w pracowni Jana Stanisławskiego. W 1907 roku odbył studyjną podróż do Włoch, gdzie zwiedził m.in. Wenecję, Florencję, Padwę i Weronę. Motywów malarskich poszukiwał jednak głównie w ojczystym kraju, którego rozmaite regiony poznawał w czasie pieszych wędrówek. Okres I wojny światowej spędził w Holandii, gdzie malował pejzaże. Po powrocie do Polski kontynuował swe malarskie peregrynacje po kraju; w 1926 roku osiadł w Warszawie, lecz wiele czasu spędzał w Kazimierzu Dolnym i Sandomierzu, miasteczkach nasyconych historią, przyciągających urodą pejzaży, zabytkową architekturą i specyficznym folklorem. W latach 1927-1928 prowadził kurs pejzażu dla studentów warszawskiej Szkoły Sztuk Pięknych. W 1950 roku został mianowany profesorem malarstwa i rysunku tej uczelni. W roku 1949 uhonorowano Czajkowskiego Orderem Odrodzenia Polski.
W omawianym obrazie widoczny staje się wpływ jaki wywarło na Stanisława Czajkowskiego malarstwo jego nauczyciela Jana Stanisławskiego. Jest to w sposób szczególny zauważalne w kolorystyce obrazów obydwu twórców oraz w operowaniu szeroką plamą barwną dającą syntetyczny, całościowy obraz rzeczywistości. Poza syntetycznym obrazem przyrody malarz daje nam również syntezę emocji jakie towarzyszą chwili gdy dzień przechodzi w noc. Patrząc na obraz niemal wyczuwalny staje się pewien niezrozumiały pierwotny strach przed nadchodzącą nocą, która nadaje powykręcanym konarom drzew fantastyczne, gro¼ne kształty. Niemal słyszalny staje się również dla oglądającego gwar ptasich głosów, niosących się po wodzie jeziora, który wywołuje wrażenie uczestnictwa w tajemniczym misterium ku czci dzikiej przyrody.