PEJZAŻ ZIMOWY Z CHŁOPCEM CIĄGNĄCYM

Za ekspertyzą Katarzyny Nowakowskiej-Sito
Niewielki obraz, malowany szkicowo, grubymi impastami farby. Po środku, w pustej, pokrytej białymi smugami przestrzeni, chłopiec w brązowym ubraniu i czerwonej czapce ciągnący sanki, obciążone ładunkiem o niewiadomym charakterze (brązowe formy przypominające chrust, z tyłu forma czerwono-pomarańczowa, przypominająca postać). Na osi kompozycji i po obu stronach centralnego motywu, trzy bezlistne drzewa, w tle zabudowania i partia niebieskiego nieba zajmująca połowę wysokości obrazu. Wszystkie elementy ujęte syntetycznie, formy uproszczone (pusta plama twarzy, postać sprowadzona do schematu sylwetki, zaznaczone kilkoma kreskami drzewa). Kompozycja sprawia wrażenie jednocześnie naiwnie niezdarnej i spontanicznie zamaszystej z trafnym oddaniem kolorytu pejzażu i ruchu postaci.
Sygnatura wskazuje na autorstwo Stanisława Osostowicza, malarza wykształconego we Lwowie i krakowskiej ASP (głównie w pracowni F. Pautscha), którego niedługą karierę przerwała śmierć w jednym z pierwszych bombardowań Warszawy. Osostowicz jeszcze w czasach studenckich związał się z Grupą Krakowską, której był jednym z najbardziej aktywnych członków, także pod względem zaangażowania politycznego o charakterze radykalnej lewicy. W latach 30. wraz z kolegami, pozostawał pod silnym wpływem Leona Chwistka, który roztoczył nad Grupą artystyczny patronat. Osostowicz należał do szczególnie cenionych przezeń artystów młodego pokolenia, głównie ze względu na szczerość i spontaniczność jego prac, w których dostrzegał Chwistek "występujący w najczystszej formie wrodzony schemat rzeczywistości zbudowany z tych właśnie pierwiastków, jakie występują w sztuce dziecka".

Trudno przeprowadzić jakiekolwiek analogie z innymi obrazami Osostowicza, gdyż jego twórczość jest bardzo słabo zachowana. Na jedynej wystawie monograficznej zorganizowanej w 1967 roku w Muzeum Narodowym w Warszawie zgromadzono zaledwie 15 olejnych prac. Jego najbardziej znane kompozycje (Epopeja chłopska, Muzeum Niepodległości, Promenada, Czapki, oba Muzeum Narodowe w Warszawie) mają starannie przemyślaną strukturę, charakteryzują się wypełnianiem kadru drobnymi formami, co potęguje wrażenie dynamizmu, "falowania" tłumu (nakładające się sylwetki). Porządkowanie form w strefy określonych kształtów i kolorów jest w nich reminiscencją strefizmu Chwistka. Pejzaż zimowy z chłopcem ciągnącym sanki, nie posiada tych cech natomiast analogiczny jest sposób malowania - ruch pędzla, kładzenie farby, mięsistą strukturą (Domy, ok. 1931, Ulica w Krzemieńcu, 1934, oba MNW). Obraz jest tez zbliżony do malarskich szkiców innych członków Grupy Krakowskiej, zwłaszcza najbliżej związanego z Osostowiczem Leopolda Lewickiego (por. Pejzaż z domami, Muzeum Sztuki w Łodzi, Domy, Muzeum Okręgowe w Bydgoszczy). Wydaje się zatem, ze autorstwo to należy podtrzymać, tym bardziej, ze nic nie przemawia przeciw tej atrybucji.