RYSUNEK DWUSTRONNY - STUDIA LIŚCI

Malarz, rysownik i ilustrator, teoretyk i krytyk sztuki, twórca i propagator stylu zakopiańskiego; jeden z najważniejszych przedstawicieli realizmu w sztuce polskiej; ojciec Stanisława Ignacego. W dzieciństwie, po upadku powstania styczniowego, towarzyszył rodzicom zesłanym do guberni tomskiej; tam też pobierał pierwsze lekcje rysunku u warszawskiego litografa J. Volkmara Flecka. Po amnestii, w roku 1868, próbował podjąć studia artystyczne w Warszawie, a następnie Krakowie. Ostatecznie rozpoczął je w Cesarskiej Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu, gdzie - będąc przekonanym samoukiem (w przeważającej mierze w przyszłości sam edukował będzie ukochanego syna) - wytrwał tylko trzy lata (do roku 1871), dość selektywnie i swobodnie traktując program zajęć. Jesienią 1871 roku przeniósł się do Monachium, gdzie krótko, pod kierunkiem H. Anschütza, doskonalił swe umiejętności w tamtejszej Akademii; nieporównanie większe znaczenie miały dlań jednak trwałe przyjaźnie, zawiązane wówczas w kręgu formującej się kolonii artystów polskich, zwolenników realizmu, m.in. z Józefem Chełmińskim, Adamem Chmielowskim (z którymi nota bene dzielił później pracownię w warszawskim Hotelu Europejskim) oraz braćmi Gierymskimi. W końcu roku 1873 zamieszkał w Warszawie, prócz malarstwa (w którym, prócz epizodów z powstania styczniowego, dominowała wówczas tematyka rodzajowa) intensywnie zajmował się ilustracją, ale naprawdę górę zaczynał brać jego temperament krytyczny, oddany w służbę nowych prądów w sztuce. Po podróży do Paryża (1878) i powtórnym pobycie w Monachium (1881-1882) związał się (1884-1900) z pozytywistycznym tygodnikiem "Wędrowiec", na którego łamach drukował polemiczne i teoretyczne artykuły (które miały złożyć się na wydany w 1891 roku tom Sztuka i krytyka u nas), w których propagował bezwzględną estetyczną autonomię dzieła sztuki i występował przeciw patosowi malarstwa akademickiego z jego pozaartystyczną hierarchią tematów; w tym duchu pisał też monografie współczesnych artystów (m.in. Aleksandra Gierymskiego, Juliusza Kossaka, Jana Matejki). W roku 1890 osiedlił się w nowo "odkrytym" Zakopanem, poświęcając się kodyfikacji i propagandzie "stylu zakopiańskiego" jako polskiego stylu narodowego. Zapadłszy na gruźlicę, w roku 1908 wyjechał do Lovrany - kurortu na Istrii.
Prezentowany rysunek nie jest, wbrew pozorom, studium akademickim z okresu malarskich studiów Witkiewicza, ale pracą o bez wątpienia ilustracyjnym przeznaczeniu i charakterze (raczej nie wykorzystaną w druku), być może z okresu jego intensywnej (dyktowanej względami finansowej natury) współpracy z londyńskim "The English Illustrated Magazine", względnie powstałą później, w latach 90-tych, "pomocą dydaktyczną", sporządzoną ku pożytkowi i uciesze małego Stanisława Ignacego. W pierwszym przypadku może pochodzić ze spuścizny po wieloletniej towarzyszce życia artysty Marii Dembowskiej.