Podczas lektury

Wystawiany:
1999 - Montparnasse l’Europe des artistes 1915-1945, 10.07-10.10.1999, Museo Archeologico Regionale, Aosta (Włochy)

Reprodukowany:
Montparnasse, l’Europe des artistes 1915-1945, Aosta 1999,s. 94 [kat. wyst.]


Dorobek artystyczny Szymona Mondzaina obejmuje szeroki wachlarz gatunków malarskich, od pejzaży, przez portrety, martwe natury, aż po akty, które stanowią interesującą grupę dzieł. Mianownikiem wspólnym tych przedstawień jest częste upozowanie modelek tyłem w kierunku widza, wyeksponowanie linii pleców oraz wykorzystanie wzorzystej tkaniny jako tła dla przestawienia (np. Nu allongé de dos, olej, płótno, 46 × 55,5 cm, sygn. p. d.; Alina, ok. 1959, olej, płótno, 73 × 54 cm). Prezentowany w katalogu obraz Podczas lektury kontynuuje ikonograficzne ujęcie nagiego kobiecego ciała w intrygującej i kuszącej tajemnicą pozie, chętnie podejmowanej przez wielu artystów (Pierre Renoir, Władysław Ślewiński, Józef Pankiewicz). Oferowany na aukcji akt jest także niejako plastycznym nawiązaniem i odpowiedzią artysty na Wenus z lustrem Velazqueza i Wielką Odaliskę Ingresa. W twórczości malarza odnaleźć możemy jeszcze jeden akt o analogicznych wymiarach i upozowanej sylwetce modelki, a nawet podobnej fizjonomii (krótko ścięte włosy) - Nu, 1958, olej, płótno, 60 × 73 cm, sygn. i dat. l. d., kolekcja Urszuli i Piotra Hofmanow. Pozwala to przypuszczać, że obraz mógł powstać w podobnym okresie.

"W swych "aktach" podbija nas urokiem młodego zdrowego ciała z przepyszną karnacją, bez konwencjonalnych karmelkowych lub pastylkowych tonów różu i czy bieli. P. Sz. Mondszajn staje się realistą w najlepszym znaczeniu tego słowa. Opiera się na naturze, ale bierze z niej tylko elementy najcenniejsze, transponując je na walory malarskie, przetopione w ogniu
własnej indywidualności artystycznej."
E. Woroniecki, Mistyk i realista (Z powodu wystawy Sz. Mondszajna u Barbazanges’a), "Świat" 1936, nr 34, s. 4

"Wydaje się, że malarz dogłębnie poznał naturę. Znajduje w niej silne oparcie, źródło równowagi, stałe prawo harmonii, ramy, w które może swobodnie wpisać koncepcję plastyczną. Sama linia staje się bardziej konkretna. (...) Mondzain jest kolorystą, który
stosuje zgodne z rzeczywistością barwy. Jest też rysownikiem, który nie ucieka się nigdy do stylizacji, podchodzi do modela bez przyjętego z góry założenia, kopiuje wiernie jego wygląd, uwydatnia jego zasadniczą cechę i dopiero w trakcie pracy wprowadza drobne korekty konturu, który podąża za linią mięśni i podkreśla budowę ciała."
W. George, Simon Mondzain, "L’Amour de l’Art" 1923, nr 9, s. 688-690