DZIEWCZYNA HUCULSKA Z DZBANEM (ALEGORIA PRZEMIJANIA?), [przed 1914?]

Malarz, pastelista, rysownik, grafik i pedagog. Po ukończeniu studiów malarskich (1878-1882) w monachijskiej Akademii Sztuk Pięknych (pod kierunkiem G. Hacela, A. Wagnera i G. Benczura) diametralnie zmienił środowisko artystyczne, spędzając kilkanaście lat w Paryżu, gdzie doskonalił swoje umiejętności w pracowni E. A. Carolus-Durana, wystawiał na Salonach i zdobył niemałe powodzenie jako portrecista oraz ilustrator, czego efektem i świadectwem było przyjęcie go do Société Nationale des Beaux-Arts. W 1895 roku, otrzymawszy profesurę w Szkole (od r. 1900: Akademii) Sztuk Pięknych w Krakowie powrócił do kraju. Nauczał w niej nieprzerwanie aż do roku 1934, dwukrotnie pełniąc godność rektora. Należał do założycieli Towarzystwa Artystów Polskich "Sztuka", był członkiem rzeczywistym wiedeńskiej "Secesji" a honorowym warszawskiego Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych. Zaczynając jako malarz historyczny, nadzwyczajne uznanie i sukces zyskał jako twórca scen rodzajowo - symbolicznych (po większej części osadzonych w realiach kultury huculskiej) oraz pastelowych, głównie kobiecych portretów.
Postać młodej Hucułki z dzbanem (względnie stągwią), niekiedy zapewne o alegorycznym, a nie tylko rodzajowym charakterze (samodzielna, względnie w towarzystwie starca; wówczas symbolika staje się ewidentna), pojawiła się w oeuvre Axentowicza około roku 1895. W niezliczonych wariantach kompozycyjnych powtarzana była przezeń właściwie do końca życia, stając się z czasem jednym ze "znaków firmowych" jego twórczości. Oferowaną tu wersję, stosunkowo dobrze zachowaną (pastel nieznacznie tylko osypany), zręcznie ożywioną pod względem kolorystycznym seledynową barwą chusty i złotawą plamą jesiennych liści, wolną jeszcze od cech artystycznego regresu późnej twórczości artysty, skłonni jesteśmy uważać za powstałą jeszcze przed Wielką Wojną.
Pastel nasz może być identyczny z tym, który przed rokiem 1939 należał do zbiorów Kalmana Guttmanna w Krakowie (zob.: Teodor Axentowicz 1859-1938. Katalog wystawy pośmiertnej. Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie, 30 grudnia 1938 - 2 lutego 1939, poz. 113, s. 13).