Dziewczyna z dzbanem

Kształcił się w latach 1879-1882 w monachijskiej Akademii Sztuk Pięknych w pracowni G. Hackla, S. Wagnera i G. Benczura. W okresie 1882-1895 kontynuował studia artystyczne w Paryżu pod kierunkiem E. A. Carolusa-Durana. Współpracował też jako ilustrator z poczytnymi paryskimi czasopismami "Le Monde Illustré", "L`Illustration" i "Figaro". W 1891 r. został przyjęty w poczet członków Société Nationale des Beaux-Arts. W okresie 1890-1899 odbył szereg podróży artystycznych do Londynu i Rzymu; w Londynie malował na zamówienie portrety członków establishmentu studiując jednocześnie tradycyjne i współczesne angielskie malarstwo portretowe, m.in. dzieła T. Gainsborough, J. McNeill Whistlera i prerafaelitów. W Paryżu obracał się w kręgu intelektualnych i artystycznych elit, których reprezentantów chętnie uwieczniał na swych płótnach.; członków polskiej kolonii artystycznej spotykał w pracowni J. Chełmońskiego, odwiedzał Hôtel Lambert oraz dom Władysława Mickiewicza będący "oazą polskości". Powstałe wówczas wizerunki znanych osobistości życia polityczno-kulturalnego zapewniły mu reputację salonowego portrecisty. W 1894 r. współpracował z W. Kossakiem i J. Styką przy realizacji "Panoramy Racławickiej". W 1895 r. osiadł na stałe w Krakowie, gdzie objął stanowisko profesora w Szkole Sztuk Pięknych, które piastował do 1934 r. W 1897 r. założył szkołę malarstwa dla kobiet, w której wykładali m.in. Wyczółkowski i Stanisławski. Należał do grona członków-założycieli Towarzystwa Artystów Polskich "Sztuka"; był blisko związany z wiedeńskim środowiskiem twórczym jako członek Vereinigung Bildender Künstler Österreichs-Wiener Secession i współpracownik czasopisma "Ver Sacrum". W 1910 r. został pierwszym powołanym w wyborach rektorem krakowskiej ASP. Indywidualne prezentacje twórczości Axentowicza odbyły się w Krakowie (1924, 1926, 1938 - pośmiertna), Warszawie (1930) i Łodzi (1930). Artysta eksponował swe prace niemal na wszystkich krajowych i zagranicznych wystawach "Sztuki", m.in. w St. Louis (1904), Monachium (1905), Londynie (1906), Wiedniu (1908), Berlinie (1913), Wenecji (1926) i Pradze (1927).
Twórczość Axentowicza rozwijała się dwutorowo: artysta zdobył uznanie jako portrecista i zarazem jako autor scen rodzajowych. Rodzajowy nurt jego sztuki sięgał swymi początkami okresu monachijskich studiów, kiedy to Axentowicz malował w realistycznej konwencji epizody z życia wsi ("Pogrzeb na Rusi", 1882). Ludową tematykę rozwijał - w oparciu o przywiezione z Huculszczyzny szkice - doskonaląc realistyczny warsztat malarski w paryskiej pracowni Carolusa-Durana. Powstały wówczas najbardziej znane i najlepsze obrazy rodzajowe Axentowicza, "Święto Jordanu" (1893) i Kołomyjka (1895), których warianty artysta będzie później wielokrotnie opracowywał w technice olejnej, pastelowej i akwarelowej. Po powrocie do kraju zafascynowany rodzimym folklorem Axentowicz współtworzył nurt młodopolskiej chłopomanii utrwalając malownicze obrzędy i surowe obyczaje Hucułów. Barwność ludowych strojów wraz z podniosłym nastrojem religijnych rytuałów znalazła przejaw we wciąż powracających i kompozycyjnie modyfikowanych tematach: "Święcone", "Na Gromniczną", "Śmigus". Sceny święcenia gromnic, wody i pokarmu cechuje dosadna charakterystyka chłopskich postaci i wierne odtworzenie obyczajowych realiów. Szereg wersji plastycznych zyskały też motywy "Dziewczyna z gromnicą", "Dziewczyna z dzbankiem" i "Dziewczyna z misą". Oferowany obraz prezentuje utrzymany w realistycznej konwencji, liryczny w wyrazie wizerunek młodej Hucułki niosącej dzban z poświęconą wodą; wąską gamę brązów i zieleni ożywia tu mocny akcent czerwieni dziewczęcej chusty. Kilka kompozycyjnych wariantów tego motywu wykonanych w technice malarstwa olejnego i pastelu w okresie 1895-1900 zaprezentowano na monograficznej wystawie artysty "Teodor Axentowicz 1859-1938" (Muzeum Narodowe w Krakowie 1998; poz. kat. I. 26; III. 6; III. 18)